'Zelfredzame' ouderen raken onderkoeld en gewond na afbraak verzorgingsstaat

"De verzorgingsstaat verandert langzaam maar zeker in een participatiesamenleving," stelde koning Willem-Alexander op last van premier Rutte in de Troonrede van 2013. Burgers moesten zelfredzaam worden en met mantelzorg de taken van de overheid overnemen. De klassieke opvangcentra voor senioren werden in rap tempo gesloten. Ouderen moesten zelfredzaam worden. Tien jaar later vallen de gevolgen niet meer te ontkennen. Het AD publiceert schrikbarende verhalen over ouderen die in grote problemen komen. Het lijken wel Oost-Europese toestanden. Ze krijgen niet op tijd medische zorg en raken onderkoeld. Sommigen liggen uren op de grond, verstoken van enige hulp.

Op de spoedeisende hulp belanden nu dagelijks veel meer onderkoelde ouderen dan gewoonlijk. Ze hebben na een val vaak urenlang in eenzaamheid op de grond gelegen zonder ontdekt te worden of alarm te kunnen slaan. Door de afbraak van de verzorgingsstaat en nutsvoorzieningen vallen de kwetsbare ouderen ten prooi aan de energiecrisis, de uitholling van de zorg en de illusies van de mantelzorg.

,,Vorige week zondag had ik wel vijf patiënten hiermee op de afdeling liggen”, vertelt Esther Cornegé-Blokland, klinisch geriater en tevens voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie. Ze vallen, kunnen niet overeind komen en liggen soms uren op de grond voordat er hulp komt. Vóór corona gebeurde het misschien één of twee keer per maand dat een oudere lang op de grond had gelegen. Nu durven artsen te stellen dat het dagelijkse praktijk is.

Het gaat veelal om ouderen met een beperkt sociaal netwerk en een deel ervan is volledig uit zicht geraakt bij hulpverleners omdat de screening van ouderen door huisartsen is afgeschaft wegens de hoge werkdruk. Op de ontmantelde thuiszorg kan ook niet meer altijd gerekend worden.

Vaak hebben de valpartijen een diepere oorzaak. Bij sommige ouderen is het niemand opgevallen dat ze veel gewicht zijn verloren en blijkt dat ze uitgezaaide kanker hebben. Anderen blijken al maanden geleden een beroerte te hebben gehad. Ook kunnen ze door een ontsteking of verkeerd medicatiegebruik hun evenwicht verliezen. ,,Het is een wankel evenwicht. Door een blaasontsteking kunnen ouderen verward raken. Het liefst schakel je dan thuiszorg in, maar dat is niet altijd direct beschikbaar”, aldus David Baden, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen.

Internist Marcel Levi merkt in krant op dat de ouderen nu extra getroffen worden door de energiecrisis. Wegens geldgebrek zetten ze de verwarming te laag of helemaal uit. ,,Ze hebben het dan koud, krijgen er bijvoorbeeld een infectie overheen, worden ziek, vallen en dan komt het niet meer goed. Het kabinet wil graag dat mensen langer thuis wonen, maar dat heeft een schaduwzijde.”

Ouderen worden krijgen door het 'efficiënter' maken van de zorg vaak ook te snel te weinig thuiszorg. Daardoor raken ze in de problemen met bijvoorbeeld het toedienen van medicijnen. Ook speelt mee dat de mantelzorg geen ideale methode is. Het idee van de mantelzorg gaat er vanuit dat in plaats van professionals familie, vrienden of andere vrijwilligers worden ingeschakeld. Ouderen hebben nogal eens moeite met het beroep op barmhartigheid. In het artikel wordt vermeld dat een oude vrouw de hele nacht op de grond lag zonder iemand te waarschuwen. ,,Ze wilde haar kinderen niet tot last zijn.”

cc-foto: Elisa Paolini