‘Zachte sanering’ varkenshouders leidde tot meer vee en vervuiling

NRC publiceerde afgelopen weekend nieuws over hoe CDA-staatssecretaris Raymond Knops door zijn connecties werd bevoordeeld bij de aankoop van 3500 m 2 grond voor zijn landhuis in Limburg. Het was al met al de minst schokkende onthulling in het artikel over de weg van Limburgse varkensstallen naar droomhuizen.

Het leek zo’n goed idee: na de varkenspest werden varkenshouders uitgekocht met sloopsubsidies – een ‘zachte sanering’ die minister Carola Schouten ook landelijk wil toepassen om de stikstofcrisis op te lossen – met als doel: minder beesten, minder stikstof en fosfaat, minder stenen (bebouwing). Maar met de zogenoemde Ruimte-voor-Ruimte-regeling creëerden CDA-gedeputeerden een truc van PAS -achtige twijfelachtigheid, waardoor ze toch konden bouwen – niet alleen op de plek van voormalige stallen, maar ook in natuur, in gebieden waar volgens het bestemmingsplan geen bouwkavels konden zijn (bossen, akkers en weiden). Het resultaat: meer varkens, meer vee, meer stikstof en fosfaat, meer vervuiling, meer natuurschade, meer stenen.

Ik ben er nog niet over uit wat ik het meest verbijsterend vind aan wat ik las. Misschien was het de varkenshouder die premies opstreek om te stoppen, zijn stallen sloopte en op dezelfde plek nieuwe stallen bouwde voor 20.876 kippen. Dat mocht.

Of misschien de Utrechtse CDA-gedeputeerde, later Commissaris van de Koning, die subsidie kreeg om zijn varkensstallen te slopen, de bouwgrond verkocht aan een projectontwikkelaar die er drie riante landhuizen bouwde, en er door een juridische dwaalconstructie 2,5 miljoen euro aan verdiende.

Of was het dat de riante huizen op als ‘uniek natuurgebied’ omschreven locaties (“een toevluchtsoord voor een bont scala aan planten en dieren”) werden gebouwd door vele hectaren bossen te kappen waardoor het feitelijk geen natuur meer was, terwijl ondertussen een aannemer vele tonnen kon verdienen doordat de waarde van grond met een natuurbestemming ­– goedkoop aangekocht bij boeren – slechts een tiende is van de waarde van grond met een woonbestemming.

Of misschien toch dat voor het terugverdienen van 36 miljoen aan sloopsubsidies in totaal 93 miljoen aan “project- en organisatiekosten” werd gemaakt (tot nu toe), die weer moesten worden terugverdiend – met als gevolg een sterke prikkel om steeds meer huizen te bouwen en verkopen. En dat mede daardoor een betaalplanologie ontstond, waarbij alleen degenen toestemming kregen om te bouwen – ook in natuurgebieden – die flink betaalden aan het Ruimte-voor-Ruimte-bedrijf.

Ik ben er niet uit wat ik het meest schokkend aan deze aaneenschakeling van list en bedrog, maar één ding lijkt me duidelijk: Carola Schouten is gewaarschuwd als ze met belastinggeld nog meer varkensboeren gaat uitkopen. Mijn advies zou zijn: wat er ook gebeurt, zorg dat er geen enkele CDA’er betrokken is bij de uitvoering, in welke fase dan ook. En voor alle zekerheid ook maar geen VVD’ers. Anders lijkt me de kans reëel dat ook deze operatie gaat leiden tot meer vee, meer stikstof, meer vervuiling, meer landschapsverrommeling en meer vernietiging van natuur.