Wrede op aarde

Enige beschaafde omgangsvormen maken sociale interactie zo’n stuk plezieriger.

Lopende over de markt dringt zich het verpletterende inzicht op dat deze mini-maatschappij toch eigenlijk tot lichtend voorbeeld zou kunnen dienen voor de Grote Boze Buitenwereld. Geurige stroopwafels, penetrante geur van verse chrysanten, walmende loempia’s en haringstal, allen gebroederlijk naast en door elkaar en niemand zit elkaar in de weg. De geur van de ene gaat naadloos over in de andere en nergens stoort iemand zich aan de lucht van échte lederwaren die over hun patatje/uien waaiert. Harmonieuzer samenleven is nauwelijks denkbaar.

Die metafoor spat bij nadere overwegingen jammer genoeg onmiddellijk weer uit elkaar als men bedenkt welk mechanisme dit wankel evenwicht eigenlijk stut. Financieel belang. De te sluiten transactie tussen koopman en publiek, zo simpel is het. Niet dat men zonder dat belang elkaar direct naar de strot zou vliegen maar de omstandigheden waarborgen natuurlijk wel een soort lieve vrede.

De bevolking van ‘medialand’, de verzamelde pers én de vaderlandse columnisten zou zo’n rondje markt wellicht wél eens een nuttige spiegel kunnen voorhouden. Enige contemplatieve overwegingen onder deze beroepsgroepen zouden helemaal geen kwaad kunnen. Hangen in het eigen gelijk is voer voor de bittertafel maar een professional hoort beter te weten. Vanwaar bijvoorbeeld die teneur om pas aangetreden bewindslieden zo ongenadig het vuur aan de schenen te leggen. Zo ontiegelijk te ‘bashen’ bij het minste geringste. De spijkers op laag water en slakken onder bergen zout overschaduwen dagelijks het échte nieuws en politici putten zich uit in excuses, ‘aanvullende verklaringen’ en andere nodeloze op eierschalenloperij.

Ook die niet aflatende, ongezonde interesse in ’s mensens privégedrag en aangelegenheden, die werkelijk niets met het ambt te maken hebben, worden verheven tot nieuwsfeiten. Nieuwshonden nemen hun object liever de maat en zijn constant op jacht naar dat ene vloerkleed om onder de voeten van die ander vandaan te trekken. En hoe zou het eigenlijk zijn gesteld bij de opleidingen journalistiek? Zijn ethiek en moraal daar überhaupt nog ijkpunten of is de boodschap: Bijt je vast in je slachtoffer en forceer desnoods een reactie? ‘Belet vragen’ met de hoed in de hand is natuurlijk van andere tijden maar enig decorum, enige beschaafde omgangsvormen maken sociale interactie zo’n stuk plezieriger.

Ik tekende ooit een korte strook, een dagstrip over een figuurtje dat op een parkbank plaats nam, de duiven voerde en in het laatste plaatje, als de duiven wegfladderen, met brood en al bleek te zijn opgepeuzeld. Vooral in beeld een aardig geintje dat ik na mijn schepping nog zeker in vier andere gedaanten tegen kwam. Geen haan die kraaide en geen hond die aanstoot nam of onmiddellijk “PLAGIAAT!” schreeuwde. In de wereld van strips en cartoons worden wielen dagelijks opnieuw uitgevonden, daarover maakt niemand zich enige illusies. De vorm is anders, de gedachte die er aan ten grondslag lag identiek. Een van de beste versies kwam notabene uit de New York Times van twee jaar vóor mijn geboorte. De historie duiden vanaf eigen geboortejaar is een nogal bekrompen perspectief natuurlijk, en dat geldt ook de huidige nieuwsgaring. Men bedrijft vaak hoogstpersoonlijke journalistiek die helemaal geen algemeen doel nastreeft anders dan dat van hijgerig van hetze naar hetze rennen.

En die harde media-aanpak sorteert zelfs vaak het tegendeel. Politici graven zich in, weren zich middels scenario’s, protocollen en woordvoerders zodat wij, de burgers, uiteindelijk geen steek wijzer worden. Bedolven onder one-liners en vrijblijvende, nietszeggende verklaringen. En de Hollandse journalist en columnist maar onderhuids blijven porren.

Mensen op dergelijke posities onder dergelijke vergrootglazen leggen werkt sowieso alleen maar contra-productief en is ook buitengewoon onverstandig. (Lokale-) politieke bestuurders liggen al niet voor het oprapen en dergelijk media-gedrag maakt het ambt alleen maar onaantrekkelijker. Is het naiëf maar weer eens zo’n Nederlands gezegde uit de hoge hoed te trekken; ‘Je weet wel wat je hebt, maar niet wat je krijgt’!?