Workshop morele ambitie voor iedereen met of zonder bullshit job

Je moet het Rutger Bregman nageven; zijn oproep tot morele ambitie kan bombastisch overkomen, hij heeft de term absoluut op de kaart gezet. Alleen dat is al een compliment waard, al geef ik zelf een andere inhoud aan de term morele ambitie. Voor mij zit Bregman nog te veel aan de vormkant, om het zo maar even uit te drukken. Stop met je zogenaamde bullshit job en ga iets beters doen dat werkelijk bijdraagt aan de wereld. Dat gaat over een vorm en niet over de inhoud. Bovendien bepaalt Rutger Bregman niet wat de vorm is waarmee jij bijdraagt aan de wereld, dat bepaal jezelf, daarin ben je autonoom.

Morele ambitie heeft voor mij met inhoud te maken, met binnenkant. Het sleutelwoord hierbij is talent. Talent gaat over de intentie waarmee jij je werk vormgeeft. Bij talent hebben we vaak het beeld van een talentvolle sporter of musicus. Dat is vorm, dat is een kwaliteit waarin je uitblinkt, gekoppeld aan je persoonlijkheid. Voor mij is talent verbonden met je essentie, met wie je bent. Het is eigenlijk een pluspool, die in de wereld een minpool zoekt om te vullen. Met het vormgeven aan je talent, geef je het beste van jezelf. Dat hoeft niet groot te zijn. De leraar van wie ik deze methode heb geleerd en aan wie ik in die zin dus schatplichtig ben, zei altijd; al raak je één iemand met jouw talent, dan is je leven geslaagd. Dat hoeft niet per se in betaald werk te zijn, ik zou bijna zeggen, vaak niet. Vrijwilligerswerk is ook een vorm waarin mensen het beste van zichzelf geven, als moeder of vader.

Vaak gaat het vormgeven van talent gepaard met handwerk, werken met handen. Heb je de prachtige documentaire op Netflix al gezien; The intelligent Hand? Belangrijk dat wij ons bezield handwerk blijven waarderen in plaats van dat we dat allemaal door onze technologie laten overnemen. Geen enkele technologie, nee, ook AI niet, kan vervangen wat wij als mens met onze handen kunnen bieden. Mijn vrouw is een uitstekend psycholoog, maar zij moet een dag in de week haar kunst en creativiteit vormgeven, schilderen, weven, haar eigen kleding maken. Anders gaat het niet goed met haar. Zelf heb ik een moestuin, waar ik met klanten van mijn dagbesteding, maar zeker ook zelf een aantal uren per week met mijn handen in de aarde wroet. En me op die manier verbonden voel met de natuur, met mezelf, met mijn lijf.

Ongeveer 25 jaar geleden begon ik als zelfstandig maatschappelijk werker mensen te begeleiden aan de onderkant van onze samenleving, mensen met een bijstandsuitkering of een uitkering van het UWV. Ik ontwikkelde een eigen traject WerkWaardig, waarbij een vast onderdeel was het benoemen van iemands talent en van daaruit te zoeken naar een passende werkvorm. Dit zelf een naam geven aan je talent kan op behoorlijk wat weerstand stuiten. Wie ben ik, dat ik een talent heb? Valse en negatieve overtuigingen over jezelf kunnen het benoemen van je talent behoorlijk in de weg zitten. Soms is het dus pijnlijk om stil te staan bij je eigen talent, dan maar liever iets doen waar je veel geld mee kunt verdienen of iets doen wat je ouders of je omgeving van je verwacht. Ondertussen is mijn arbeidstraject wegbezuinigd omdat ik maar een kleine aanbieder was, maar met mijn dagbestedingsdeelnemers werk ik ook vanuit deze methode. Deze week hadden we die bijeenkomst rond het benoemen van ieders talent.

Ik vind het leuk om jullie hierin mee te nemen en als je wilt kun je meedoen met het benoemen van je eigen talent om vandaaruit je leven en werk richting te geven. Om hierin keuzes te maken die meer passen bij jouw talent. Voor mij is dat ook transitie, onderdeel van de transitie waar we midden in zitten. Ik geloof dat als ieder zijn talent vorm zou geven, dat we echt een betere wereld zouden krijgen. Als je talent vormgeeft, is dat vervullend. Dus je hoeft dan geen gat of leegte te vullen met van alles wat je kunt kopen. Spullen, een groot huis, een verre vakantie. Het zou dus niet zo goed zijn voor ons kapitalisme, maar wel goed voor ons als samenleving. Bovendien als je je talent vormgeeft, ga je richting geven aan je leven, aan hoe het leven eruitziet waarin je het beste tot je recht komt. Meestal samen met anderen. Je neemt daar dan zelf verantwoordelijkheid voor in plaats van dat je slachtoffer bent en anderen of de wereld of wat dan ook de schuld geeft van dat je leven niet is zoals je het zou willen. Een betere wereld begint bij het benoemen van je talent.

Dit is hoe Ben Okri, Nigeriaans schrijver, dit verwoordt: Het probleem van deze wereld is niet zozeer dat er mensen met ongezonde of verkeerde ideeën zijn; er lopen veel mensen rond die niet geschikt zijn voor hun werk, niet trouw zijn aan zichzelf. De politiek is niet het probleem. Het zit dieper. Het voert terug naar het onderwijs, naar het individu. Veel mensen vervullen beroepen die in strijd zijn met hun ware aard. Op die manier dragen zij niet het beste bij aan de wereld. Als een boer beeldhouwer wil worden en een beeldhouwer schilder en een schilder activist, dan raakt de wereld verward. Het gaat om je roeping. Als meer mensen trouw zouden zijn aan hun roeping, zou er meer geluk zijn in de wereld.

Het eerste deel van deze workshop begint met het tekenen van je hand op een groot vel papier. Je trekt de contouren van je hand over op het papier. Daarboven zet je je naam. We waren deze bijeenkomst met 5 deelnemers. Je zou dit dus op je werk kunnen doen, maar misschien ook met je gezin of met vrienden. De opdracht is dat anderen bij jouw hand de kwaliteiten zetten die ze jou toedichten, in jou zien. Dat mag er 1 zijn, maar ook meerdere. Wat komt er bij je op bij die persoon. Mensen kunnen rondlopen in de ruimte om die kwaliteiten of positieve kenmerken neer te zetten bij de verschillende handen. Als iedereen klaar is, pakt de eigenaar van de hand zijn papier en leest de kwaliteiten voor die anderen bij zijn of haar hand hebben gezet. Als je nog verduidelijking of vragen hebt bij een kwaliteit of een zin dan kun je dat bij de persoon vragen die dat heeft neergezet. Dit geeft vaak al een heel positieve vibe, omdat vooral bij werk het eerder gebruikelijk is om elkaar aan te spreken als er iets fout gaat in plaats van dat er positieve feedback wordt gegeven.

Dan komt het tweede deel; het zelf benoemen van je talent. Je kunt je laten inspireren door de kwaliteiten die door de anderen zijn neergezet, maar ik heb ook een aantal vragen die je kunnen helpen.

1. Wat deed je als kunt het allerliefste, als vanzelf, van nature?
2. Waar heb je een hekel aan? Vaak is dat een richting waar je talent zit. Ik ken iemand die heeft zijn talent leraar genoemd en hij was snel geïrriteerd door een slechte leerling, die niet luisterde, met zijn aandacht er niet bij was.
3. Waar valt je oog op, bijvoorbeeld als je de krant leest, televisiekijkt of door de stad loopt?
4. Wat zou je in ieder geval in je leven gedaan willen hebben?
5. Maak de zin af; ik ben een geboren… Wat komt er dan in je op?

Je talent ligt dicht bij je hart, dus je kunt wel van binnen voelen als je woorden vindt die kloppen. Daarna kun je wellicht kijken of je keuzes kunt en wilt maken om vorm te geven aan jouw talent, aan het beste wat je te geven hebt. Leuk om de woorden te noemen die de deelnemers aan de bijeenkomst aan hun talent gaven; inspireren, ontwikkelen, onderzoeken, zon, maker, rechtvaardigheid. Zelf heb ik mijn talent ooit ‘verbinder’ genoemd. In de loop van de tijd kan het woord verfijnen, nu heb ik veel met het woord ‘ontmoeten’ of ‘tot de kern brengen’. Wellicht zijn dat woorden die horen bij mij als verbinder. Wat is de naam van jouw talent?