Woorden zijn bedoeld om te discrimineren

Ooit vertelde iemand mij het verhaal van een Marokkaans jongetje dat op een kinderboerderij met groot plezier een schattig biggetje ontdekte. Terwijl hij het dier aaide vroeg hij de meester wat voor beestje dit eigenlijk was. Op het antwoord, de realisatie, dat hij ‘een varken’ stond te aaien deinsde het ventje geschrokken, met ogen vol afschuw terug, om na enkele verwarde seconden in een radeloos huilen uit te barsten.Woorden en perceptie doen er toe, wil ik maar zeggen. Woorden en hun connotaties hebben grote invloed op onze benadering der dingen.

Ik kan mij daarom iets voorstellen bij het ook deze zomer weer oplaaiende debat over de woorden die wij gebruiken. Bij woorden die uit kunnen sluiten en woorden die kunnen verwonden, ook daar waar de spreker er geen kwaad mee in de zin heeft. Ook als een woord van oorsprong geen enkele negatieve lading had. De betekenis van woorden evolueert, de ervaring met woorden heeft een geschiedenis, connotaties ontstaan en stapelen.

Natuurlijk, soms, of misschien zelfs vaak, komt de afschaffing van een woord of een gebruik mij als onnodig voor. Soms moet ik er enkel om lachen. Dat wij vorige maand te horen kregen dat wij jongetjes weer jongetjes moesten laten zijn, maar dat wij ze in het openbaar vervoer en in de gemeente Amsterdam klaarblijkelijk niet meer zo mogen noemen, werkte vooral op mijn lachspieren.

Maar toegegeven, zoals Özcan Akyol in het AD betoogde (ze hebben daar gelukkig ook columnisten die wel uit hun woorden weten te komen): na de tweets van ‘the real Donald Trump’, waarin hij transgenders uit het leger wenste, is oog voor de gevoeligheid van traditionele formuleringen en voor de uitsluiting die daarin gevoeld kan worden, zo slecht nog niet. Een symbolisch gegeven misschien, maar ook symbolen doen er toe. Niemand wordt er minder van niet als dame of heer, maar als reiziger aangesproken te worden. Al te grote opwinding lijkt al met al niet op zijn plaats.

Evengoed zijn woorden, verschillende aanduidingen voor verschillende zaken, in hun aard discriminerend, in de objectieve betekenis van dat beladen woord. Wij duiden verschil aan met verschillende woorden. Dat heeft nut, dat heeft zin; het maakt mogelijk uit te drukken wat wij wel en wat wij niet bedoelen. Ook geeft het uitdrukking aan gevoelens van identiteit en van identificatie.

Alles veralgemeniseren is zinloos. Soms zelfs contra-productief. Kijk naar de steeds verdere uitbreiding van het lhbt-i-abc, waarover ook anderen , in die veronderstelde ‘gemeenschap’, de afgelopen tijd terecht hun oplopende ongenoegen uitten. Er lijkt geen maand voorbij te gaan zonder dat een nieuwe letter kan worden toegevoegd aan wat klaarblijkelijk ook mijn identiteit schijnt te moeten zijn.

Uit een merkwaardige gedachte dat wij vooral niemand moeten vergeten, dat ieder altijd mede benoemd moet worden, is van een identificeerbare groep of heldere aanduiding geen sprake meer. Hoewel de ‘t’ in ‘lhbt’ al jaren is ingeburgerd en zonder iemand uit te willen sluiten of beledigen; het geboren zijn in een verkeerd lichaam heeft niets met homo- of biseksualiteit te maken. Veel – zo niet de meeste – transseksuelen zijn heteroseksueel en worden graag met de traditionele gender-aanduidingen aangesproken. Zoals de meeste homosekuele mannen zich, zeker lichamelijk, op en top man voelen (wat dat ook precies betekenen mag – het tegendeel, mij vrouw voelen, is mij onbekend).

Het simpel op een hoop deponeren van afwijkende seksuele en gender-categorieën doet voor mij bovendien eerder stigmatiserend dan emanciperend aan. Het opeenstapelen van ‘afwijkingen’ voelt uiteindelijk niet veel anders dan de helaas nog steeds vrij wijdverbreide homofobe assumptie dat pedofilie (de ‘p’ in dit geval) vrijwel automatisch met homoseksualiteit verbonden kan worden. ‘Wat anders is, is vreemd, dus zal het wel met elkaar te maken hebben.’ Ga maar in dat clubje zitten. Necrofilie, gerontofilie, of de homo- of biseksuele varianten ervan, ze bestaan. Maar niemand achter de politiek correcte tekentafeltjes zal gelukkig of vooralsnog voorstellen de ‘n’, de ‘g’ of de ‘p’ aan lhb(t)(i) toe te voegen. Hoe willekeurig dat feitelijk ook is.

Begrijp mij goed: ik voel mij graag solidair met andere minderheden, in die zin voel ik mij met hen verbonden. De transseksuelen, de interseksuelen, de a-seksuelen, zij zijn mij allen even lief en ik vier ook met alle plezier periodiek een gezamenlijk feestje. Maar het is niet noodzakelijk stigmatiserend, een onderscheidende identiteit apart te benoemen. Sterker nog: ik stel er prijs op en ik weet dat ook veel anderen daar prijs op stellen.

Om het iets harder uit te drukken: zoals ook het katholicisme niet samenvalt met het vallen op kleine kinderen, of met welke andere eigenschap dan ook, zoals het islamitisch geloof niet samenvalt met radicalisering en een neiging tot het plegen van geweldsmisdrijven, of een christelijke signatuur niet noodzakelijk met de intolerantie van Van der Staaij, zo identificeer ik mij niet met een willekeurige mix van het alfabet. Met eigenschappen die soms samen kunnen gaan, die een enkele keer verband met elkaar kunnen houden, maar meestal niet.

Ik word het wat moe elke morgen in de krant of op het internet te moeten lezen met wie ik mij nu weer dien te identificeren. Alle goede bedoelingen ten spijt: ik blijf graag bi- of homoseksueel. Met de term queer kan ik prima leven, met de wat lelijke afkorting lhb (het klinkt al als een ziekte), of desnoods het nu eenmaal ingeburgerde lhbt, ook. De rest van het alfabet gun ik graag aan anderen.