Wit privilege is je niet hoeven bezighouden met racisme

Zondag 12 juli vond in Pakhuis de Zwijger Het Grote Racisme Gesprek plaats, een samenwerking van de VPRO, Pakhuis de Zwijger en Lilith Magazine. Journalist en programmamaker Clarice Gargard ging ruim twee uur lang in dialoog met deskundigen, mediamakers, burgers, wetenschappers, historici en activisten over racisme, waaronder ik. Een gesprek dat volgens critici constructief, verruimend en vernieuwend was. Geen debat maar een vruchtbare dialoog waarin er werd nagedacht over de betekenis, de uitwerking en de bestrijding van racisme.

Uit dit ruim twee uur durende gesprek is een fragment van 34 seconden geknipt en vervolgens zonder context verspreid op verschillende rechtse media. In dit fragment – dat inmiddels viraal is gegaan – hoor je mij zeggen:

Niet lang daarna ging het online riool open en vloeiden mijn inboxen vol met boze berichten. Wat de reacties overduidelijk toonden is dat velen het punt volledig gemist hebben. Of dit voortkomt uit een gebrek aan context, gebrekkige kennis of de constante drang zwarte mensen te ridiculiseren laat ik voor nu in het midden.

Met de term privilege refereerde ik niet aan een tekort aan financiële middelen om wijn te kopen, noch aan een niet bestaand terrasverbod voor mensen van kleur, maar aan het privilege om je niet bezig te hoeven houden met racisme. Mensen die dagelijks benadeeld worden door racisme kunnen zich niet even onttrekken aan deze realiteit. Zelfs wanneer wij ervoor kiezen niet bezig te zijn met racisme is racisme alsnog bezig met ons. Racisme is voor mensen van kleur geen eenmalige themadag op de NPO, maar een levenslange kwelgeest die op elk moment en op elke plek kan opduiken. Daarom is de dagelijkse strijd die velen voeren tegen dit systemische probleem dat zij niet gecreëerd hebben geen hobby maar een absolute noodzaak. In veel gevallen zelfs een zaak van leven of dood. Letterlijk.

Uit de reacties blijkt dat veel witte mensen zich schuldig voelen omdat zij op basis van hun huidskleur bepaalde ongevraagde voorrechten hebben. Dit is niet nodig en ook niet het doel of de reden van het bespreekbaar maken van wit privilege. Het privilege zelf is niet het probleem, maar het systeem waaruit dit voortkomt, dat ervoor zorgt dat mensen van kleur systematisch achtergesteld, onderdrukt en benadeeld worden. De universele strijd tegen racisme is geen strijd tegen witte mensen maar tegen het systeem van witte suprematie dat gebouwd is op de eeuwenlange onderdrukking van zwarte en andere mensen van kleur. Als je de hele uitzending bekijkt dan zie je dat de bestrijding hiervan het centrale vraagstuk is.

Eenieder die zijn onderbuik de vrije loop laat op basis van een fragment dat niet eens 0,5 procent van de totale uitzending vormt doet hiermee niet alleen zichzelf, maar de hele samenleving tekort. Het is zinvoller om na te denken over hoe diezelfde privileges ingezet kunnen worden om te strijden tegen onrecht.

De hele uitzending terugkijken kun je hier doen. Geniet ervan, desnoods met een wijntje en pizza-slice in de hand. Proost.