Wilders levert wel zijn programma in maar niet zijn rancunegeest

Daarom blijft hij een gevaar voor iedereen die zichzelf wil zijn en zich niet door de goegemeente laat boetseren.

Zo langzamerhand heeft Geert Wilders zijn hele programma ingeleverd om maar kans te krijgen op een machtspositie in het komende kabinet, dat met behulp van die twee vroegoude engnekken in elkaar wordt gesleuteld. Het laatste verraad pleegt hij in zijn programma voor de Europese verkiezingen. De PVV is niet langer voor een Nexit. Ook wil de partij Oekraïne op alle manieren steunen.

Wat na enkele maanden onderhandelen overbleef, is naakte machtsgeilheid. Wille zur Macht zou ik moeten zeggen als ik de intellectueel uit wilde hangen voor wie de filosoof Nietzsche geen geheimen heeft maar dan zou ik dat begrip op een misleidende en voor de filosoof beledigende manier misbruiken.

Op de site Friedrichnietzsche.nl schrijft Stephan Peters dat het hier niet gaat "om de ander te verslaan maar om een eigen zelfbehoud". Hij brengt dit in verband met het zijnsbegrip van Nietzsche dat in diens visie eigenlijk worden is. Alles is immers altijd in ontwikkeling. Dat zelfbehoud komt niet voort uit angst. Het betekent in dit geval geen verdediging tegen bedreiging door de buitenwereld. Het komt uit zichzelf voort. Het maakt je tot wie je wilt zijn. En je moet er altijd aan blijven werken want zijn is worden.

Zo zijn we ineens lekker bezig, nietwaar? In ieder geval wordt duidelijk dat we Nietzsche onrecht doen als we denken dat hij het over het soort machtsbelustheid had zoals dat bijvoorbeeld bij Poetin leeft. Kunnen we er toch iets mee om Wilders te begrijpen? Het is verstandig om dan meteen een ander begrip uit de koker van Nietzsche mee te nemen: de Übermensch. Kort gezegd is dat een individu die op zichzelf staat en niet meer hoeft te steunen op enig denksysteem of geloof. Hij heeft genoeg aan het leven zelf. Zo komt een mens tot de totale zelfverwerkelijking.

Dat is tevens waar Wille zur Macht idealiter op uit zou moeten lopen. Als je hiervan een concrete voorstelling wilt maken, denk je eerder aan een geniaal kunstenaar dan aan een dictator of iemand die met grensoverschrijdend gedrag de eigen wil doorzet. De nazi's beschouwden zichzelf alleen maar als Übermenschen omdat zij de filosofie van Nietzsche hadden vervalst.

Toch zijn de begrippen Übermensch en Wille zur Macht in de ware Nietzscheaanse zin nuttig om vast te  stellen wie en wat Wilders dan wél is., Hij blijkt een hol vat die geleerd heeft dat hij met het verwoorden van andermans vooroordelen applaus kan oogsten.

Datzelfde geldt voor de Kamerleden van de PVV. Die blijken vooralsnog tot niet veel meer in staat dan op het tafelblad trommelen als hun leider net het woord heeft gevoerd. Zij mijden debatten. Zij laten hun stoelen in de Tweede Kamer zoveel mogelijk leeg. Het is allemaal van een onvoorstelbare geestelijke armoede.

Toch blijft Geert Wilders in de peilingen klimmen. Het lijkt wel of het electoraat hem het verraad aan zijn programma niet kwalijk neemt. Dat komt omdat hij één ding door dik en dun behoudt: rancune. Hij is de vleesgeworden rancune. Iedereen die zich miskend voelt, herkent zich in zijn persoonlijkheid. Wilders vertegenwoordigt geen programma of idee. Hij vertegenwoordigt een mentaliteit.

Die bestaat al lang. Friedrich Nietzsche vocht er zijn leven lang tegen, tot hij er tenslotte van in het gekkenhuis belandde.

De mentaliteit in kwestie komt goed tot uiting in het recente gedrag van de PVV: het verzet tegen de transgenderwet kan alleen maar uit rancuneuze gevoelens voortkomen. Datzelfde geldt voor de afkeer van de NPO, die zelfs geen concessie voor twéé jaar wordt gegund, het miskennen van wat het voor Groningers betekent als de gaskraan open blijft, het gebrek aan belangstelling voor het lot van gepensioneerden, de voortdurende demonisering van asielzoekers.

Wilders hoeft geen elementen van zijn programma terug te zien in de regeringsverklaring. Als de rancunegeest maar alles doordesemt van wat het kabinet onderneemt. Dat is genoeg. Als de kleingeestigheid maar triomfeert. Als hij vanuit de Kamer de regie maar kan voeren over de wraaktocht die altijd het gevolg is van rancune. Dan hoeft hij helemaal geen premier te worden.

Juist die zogenaamde concessies maken Wilders tot een gevaar voor iedereen die daadwerkelijk zichzelf wil zijn en zich niet door de goegemeente laat boetseren. Voor hen wordt het misschien tijd een plan B te bedenken.

Voor je daar de kans niet meer toe krijgt.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Russische ondermijning