Wij zijn allen racisten

Vorig jaar zei de nationale ombudsman waar het op staat. Nederland en de Nederlandse politiek is racistisch. Daarmee ging de ombudsman verder dan anderen. Racisme kan volgens de ombudsman niet worden gereduceerd tot een vergissing van een welwillend persoon, evenmin tot een moedwillige actie van excentriekelingen met verwerpelijke gedachten. Racisme verspreidt zich dagelijks op scholen, in bedrijven, instituties en zelfs binnen onze vriendenkring, families en huiskamers.

Daar lag het dan voor ons in alle lelijkheid, als een onwelkome en etterende doorligplek. Onze samenleving is racistisch.

Hoe reageert een land op deze pijnlijke werkelijkheid? De reacties lijken verdacht veel op de eerste drie fasen van rouw, zoals omschreven door Kübler-Ross. Eerst de ontkenning van de werkelijkheid, gevolgd door boosheid. Daarna komt de fase van onderhandelen en vechten, een tegenaanval inzetten en marchanderen om vooral het voldongen feit te omzeilen.

De discussie over Zwarte Piet verliep volgens dat proces. De eerste ontkenningsfase werd gekenmerkt door het argument dat Zwarte Piet niets van doen heeft met racisme of slavernij. Uit boosheid volgde de oproep ‘van ons onschuldig kinderfeest af te blijven’. Uit de onderhandelingsfase, kwam het voorstel om Zwarte Pieten een andere oorbel geven. Een misplaatste geste die totaal voorbij gaat aan de rol van Zwarte Piet.

De afgelopen maanden volgden nieuwe voorbeelden van racisme. Ze werden gepresenteerd als incidenten, als kleine foutjes. Hoewel het niet aannemelijk is dat slechts 2 vrouwen wegens hun Aziatische uiterlijk geen melkpoeder konden kopen voor hun zuigelingen. Of dat er slechts 1 jongeman de toegang tot een Rotterdams café werd ontzegd vanwege zijn uiterlijk.

Racisme is geen persoonlijk probleem van enkele onfortuinlijke burgers. Deze persoonlijke ervaringen illustreren systematische uitsluiting door institutioneel racisme.

De discussie moet dus niet over geïsoleerde incidenten gaan, of over de vraag of Wilders’ uitspraken racistisch zijn. We moeten onze eigen stereotypen onder ogen willen zien en daarna bestrijden. Wij zijn allen racisten.

Wie nu nog meent dat racisme geen vat heeft op onze scholen, kantoren, partijen, verenigingen, sportclubs, vriendkring of eigen gedachten, moet beter luisteren. Luister niet opnieuw naar uzelf of de anderen die racisme blijven ontkennen, boos zijn over de aanklacht of die willen blijven marchanderen. Er zijn tal van kunstenaars, publicisten en wetenschappers die de reproductie van macht en racisme blootleggen. Lees hun stukken. Nodig hen uit in uw bastions. En vooral: durf naar hun boodschap te luisteren. Ook als deze boodschap pijnlijk en niet vrijblijvend is. We moeten kleur bekennen.