‘Wij krijgen steeds het stigma dat we tegen natuur zijn, maar ik geef om natuur’

Kennismaken met BBB: Carla Evers, pluimveehouder in Overijssel

Hoe ziet Nederland eruit als het aan de BoerBurgerBeweging ligt? BBB doet overal mee aan de Provinciale Statenverkiezingen en wordt naar verwachting een van de grotere partijen. Hoog tijd voor een kennismaking: wat wil deze partij en wat moeten groene stemmers daarvan denken? In Hezingen ontmoet ik Carla Evers, de lijsttrekker in Overijssel. ‘In 2008 ontmoette ik een hele leuke boer. Hij zei: mijn kippen passen niet in jouw schuurtje, dus als het wat wordt mag je naar Twente komen. Ik raakte bij de bankencrisis mijn baan kwijt en toen ben ik mee gaan werken op de boerderij.’

U was eerder makelaar. Wat viel u op toen u boer werd?

‘Het raakte me hoe ingewikkeld dit werk is door steeds wisselende wet- en regelgeving. Als boer moet je heel veel verantwoorden en formulieren invullen. Ik dacht altijd: je zit als boer op de trekker, maar je zit vaak op kantoor. Er verandert bijvoorbeeld iets met de mest, dan weer met de gewasbeschermingsmiddelen en dan weer met dierenwelzijn. Er komen nu nieuwe eisen voor piekbelasters en over bemestingsvrije zones. Die nieuwe regels komen deels uit de sector zelf en deels uit Den Haag en Brussel. Het is heel ingewikkeld om ze allemaal bij te houden. Je wordt er moe van.’

Vindt u al die regels zinloos?

‘Ze zijn vaak onuitvoerbaar, want ze zijn tegenstrijdig. Een bepaalde regel is dan goed voor het ene, maar niet voor het andere doel. Zo mag in Nederland in de supermarkt alleen nog maar kipfilet verkocht worden van langzaam groeiende kuikens. Wakker Dier heeft bedacht dat de gangbare kip een plofkip is. Ik noem dat een bofkip, want die dieren hebben het hartstikke goed. Ze zijn wel zo gefokt dat ze snel groeien. Wakker Dier heeft bedacht dat we dat niet willen. We moeten een kuiken gaan fokken wat niet zo snel groeit. Er ligt nu alleen nog langzaam groeiend kippenvlees in het schap.’

‘Dit is een keuze gebaseerd op dierenwelzijn, maar in Nederland willen we ook duurzaam zijn. Je bent het meest duurzaam als er zo weinig mogelijk input is voor zoveel mogelijk output. Dus: zo weinig mogelijk voer levert zo veel mogelijk vlees op. Dat is volgens Wakker Dier een plofkip. Deze voldoen echter aan de Europese eisen en aan de extra Nederlandse eisen over dierenwelzijn. Wakker Dier zegt dat dat niet goed genoeg is. Ik zeg dat dit een keuze is tussen het meest diervriendelijke of het meest duurzame stukje kip. Als ik aan mensen vraag wat ze willen krijg ik altijd als antwoord: ik wil allebei. Dat kan niet.’

Dit verhaal horen we nooit van de Partij voor de Dieren.

‘De PvdD vertelt maar het halve verhaal. Nederland heeft wereldwijd de hoogste eisen aan dierenwelzijn, voedselveiligheid en gewasbeschermingsmiddelen. Daar voldoen wij graag aan, maar we worden wel in een oneerlijke concurrentiepositie gemanoeuvreerd. Een voorbeeld zijn de kooien van de legbatterijen. Die zijn er in Nederland al twintig jaar niet meer. Ik vind dat goed, maar onze oude kooien zijn naar Oekraïne gegaan en hun eieren komen vervolgens hierheen. Die consumeren Nederlanders gewoon.’

‘We zitten niet zo ver af van de vraag: wat zijn we nou eigenlijk aan het doen? De balans is zoek. Het is goed om je bewust te zijn van je omgeving en ik denk dat de agrarische sector dat ook is. Ze zeggen altijd dat we een transitie van de landbouw nodig hebben, maar de landbouw is al veertig jaar bezig met bijsturing. We weten dat de agrarische sector stikstof sinds 1990 met tweederde heeft gereduceerd. De hoeveelheid mest is ontzettend naar beneden gegaan. Maar een tientonner kan niet zomaar veranderen en met biologische landbouw kunnen we de wereld niet voeden. Zoals wij nu boeren, gold het dertig jaar geleden als biologisch.’

Hoe lost u het stikstofprobleem dan op?

‘BBB zegt: meten is weten. Hier verderop ligt een Natura2000-gebied en ze zijn heel bang dat als we hier tarwe verbouwen, er meststoffen in de natuur komen. Daarom is nu op voorhand bepaald dat we hier nog maar één keer tarwe mogen verbouwen en daarna nooit meer. Al sinds 2015 zeggen wij: ga nou alsjeblieft meten hoeveel nitraat er in de Mosbeek loopt. Er is inmiddels gemeten, maar in afwachting van de resultaten is al bepaald dat het verbouwen van tarwe op deze plek slecht is voor de natuur. Dat gebeurt op basis van modellen. De akkerbouw spoelt meer meststoffen uit dan grasland, zegt het model. Maar dat is hier niet aangetoond.’

‘BBB wil kijken op basis van metingen. Een model is een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Het hele stikstofbeleid is opgehangen aan het Aerius-model. De commissie-Hordijk heeft aangegeven dat dit model een enorme afwijking kan hebben. Wij willen dit anders en dat wil Remkes ook. We moeten de kritische depositiewaarde loslaten. Ook al gaat de laatste koe weg, dan halen we die waarde nog niet. Dat wil niet zeggen dat de natuur niet beschermd kan worden. Er moet een ecologische autoriteit komen die echt in de natuur gaat kijken.’

Uw ondertoon lijkt toch te zijn dat natuur niet zo belangrijk is.

‘Wij krijgen steeds het stigma dat we tegen natuur zijn, maar ik geef om natuur. Er wordt met het huidige beleid weerstand veroorzaakt. Dit gebied is altijd van de inwoners geweest. Omdat zij zo zorgzaam met het gebied zijn omgegaan is het hier nog steeds zo mooi. Mijn kippen leggen alleen genoeg goede eieren als ik goed voor ze zorg. Ik doe vier keer per dag een stalcontrole. Dan loop je tussen de kippen. Dat doe je met al je zintuigen: je ziet waar de kippen zitten, luistert naar ze, ruikt, voelt en pakt er eens een op. Zo gaan boeren met hun kippen om. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar die zijn overal.’

Wat gaat u in de provincie doen?

‘Het wordt mijn taak om te kijken wat de doelen zijn. We gaan samen met de mensen in de gebieden kijken wat we kunnen doen om het water en het klimaat beter krijgen. Hoe kunnen we dat gezamenlijk doen? Wat heb je daarvoor nodig? Wat moet ik doen dat een bedrijf hier mag zijn met zo min mogelijk effect op de natuur?’

‘In 2020 heb ik al bij de provincie voorgerekend dat een biologische luchtwasser in onze stal een stikstofreductie van 85% kan opleveren. De overheid is echter sinds de uitspraak van de Raad van State uit 2019 alleen maar veranderende doelen aan het stellen. Er gebeurt ondertussen niets. Zo is het heel vaak. Ga als overheid nou eens kijken hoe je dit probleem met de sector kunt oplossen. We kunnen nog steeds verder reduceren en dat kunnen we samen doen. Daar kunnen we in de provincie een aanzet toe geven. Als je naar de kritische depositiewaarde blijft kijken moet dit hele gebied leeg. Dan moeten alle boeren weg, maar ook alle inwoners van het dorp hiernaast, want anders halen we die grens niet. Ooit zal er gezegd moeten worden: wanneer is het goed genoeg? Ik wil dat er weer een overheid komt die er voor de burger is. Niet alleen op het stikstofdossier, maar op alle dossiers. De overheid is er voor haar inwoners en niet andersom.’

BBB doet voor het eerst mee aan de Provinciale Statenverkiezingen. Ik praat met vier kandidaten van BBB over hun visie op natuur, milieu, landbouw en duurzaamheid.