Wie zijn in het Midden-Oosten de vijand, de slechte leiders of het volk?

De huidige discussies zijn een echo van debatten uit de Tweede Wereldoorlog

Het conflict in Oekraïne doet met zijn honderden kilometers loopgraven en zijn terreinwinsten van een kilometer  sterk denken aan de Eerste Wereldoorlog. Wat zich nu rond Gaza afspeelt, roept eerder de Tweede in herinnering. Net als de geallieerden destijds probeert Israël zijn vijand met massale bombardementen te ontregelen. Daarbij maakt het net als de Britten en de Amerikanen destijds gebruik van fosforbommen. Officieel zijn die bedoeld om doelen te markeren maar ze stichten toch vooral moeilijk blusbare branden.

Israëls bevel aan de bewoners van noordelijk Gaza om meteen naar het zuiden van de strip te vertrekken, treft één miljoen burgers. Menslievendheid? Als er inderdaad een massale vlucht op gang komt,  is de chaos compleet. Verder blijft er dan weinig over van de structuren waarmee Hamas de bevolking onder de duim houdt. De terreurorganisatie heeft dan ook laten weten dat iedereen thuis moet blijven, ongeacht wat er gebeurt. Tegelijkertijd is er een oproep gedaan aan alle moslims ter wereld op vrijdag  hun solidariteit te betuigen. 

De vraag is dan voor wie demonstreer je? Voor Hamas? Voor de Palestijnen? Voor de onschuldige slachtoffers in deze oorlog? De Palestijnse, de Israëlische of allemaal? Voor vergelijkbare vragen staan degenen die het goed recht van Israël verdedigen Hamas aan te pakken.

Ook dat doet denken aan de Tweede Wereldoorlog. In het Verenigd Koninkrijk vond toen een groot debat plaats over wie de vijand was. Vocht het land een strijd uit op leven en dood met Duitsland of met de nazi's? Werden de Duitsers net zo goed onderdrukt en was het doel ook hen te bevrijden? Vooral in linkse en progressief liberale kring dacht men er zo over. Aan de rechterkant van het politieke spectrum overheerste de mening dat het nationaal-socialisme een uitvloeisel was van het Duitse volkskarakter. Duitsers deugden sowieso niet.

Het lijkt allemaal sterk op de debatten die nu worden gevoerd over het conflict in het Midden-Oosten en dat in Oekraïne net zo goed. Zijn de Russen de agressor of is het Poetins oorlog? Verdedigt Israël zich tegen Hamas of tegen de Palestijnen?

Er verschenen destijds veel artikelen in de Britse pers. Er werden zelfs hele boeken gepubliceerd. Over de vraag of alle Duitsers de vijand waren. Zo schreef Sir Robert Vansittart, conservatief, kunstliefhebber, topdiplomaat, romancier, toneelschrijver en dichter, in 1941 Black Record: Germans Past and Present . Daarin stelde hij onder meer:

"Naar de mening van de auteur is het een illusie onderscheid te maken tussen Duits rechts, midden of links, of tussen de Duitse katholieken en protestanten, of tussen de Duitse arbeiders en kapitalisten. Ze zijn allemaal hetzelfde en de enige hoop voor een Europa van vrede is een verpletterende en gewelddadige militaire nederlaag, die wordt gevolgd door een paar generaties heropvoeding onder controle van de Verenigde Naties."

Met dat laatste bedoelde hij de geallieerden. Die noemden zich tijdens de Tweede Wereldoorlog graag Verenigde Naties. Later ging die naam over op de wereldorganisatie.

In 1943 mengde creatief genie en liedjesschrijver Noel Coward zich in de discussie. Hij geldt nog steeds als een icoon in de Britse LHBTI+-gemeenschap, ook al kon hij vanwege de wetgeving in zijn tijd nooit uit de kast komen. Zijn beroemdste nummer, Mad about the boy is geschreven voor de goede verstaanders die maar een half woord nodig hebben.

In 1943 maakte Noel Coward van zijn hart geen moordkuil met het succesnummer Don't Let's Be Beastly to the Germans. Het is tegelijkertijd gedateerd en verbijsterend actueel. De tekst is bruikbaar om ook vandaag de gedachten te bepalen. Is dit als puntje bij paaltje komt jouw houding of toch niet?

We must be kind
And with an open mind
We must endeavour to find a way
To let the Germans know that when the war is over
They are not the ones who'll have to pay.
We must be sweet
And tactful and discreet
And when they've suffered defeat
We mustn't let
Them feel upset
Or ever getjahwe
The feeling that we're cross with them or hate them,
Our future policy must be to reinstate them.

Don't let's be beastly to the Germans
When our victory is ultimately won,
It was just those nasty Nazis who persuaded them to fight
And their Beethoven and Bach are really far worse than their bite
Let's be meek to them-
And turn the other cheek to them
And try to bring out their latent sense of fun.
Let's give them full air parity-
And treat the rats with charity,
But don't let's be beastly to the Hun.

We must be just
And win their love and trust
And in additon we must
Be wise
And ask the conquered lands to join our hands to aid them.
That would be a wonderful surprise.
For many years
They've been in floods of tears
Because the poor little dears
Have been so wronged and only longed
To cheat the world,
Deplete the world
And beat
The world to blazes.
This is the moment when we ought to sing their praises.

Don't let's be beastly to the Germans
When we've definitely got them on the run
Let us treat them very kindly as we would a valued friendLiberation Serif
We might send them out some Bishops as a form of lease and lend,
Let's be sweet to them 
And day by day repeat to them
That 'sterilization' simply isn't done.
Let's help the dirty swine again
To occupy the Rhine again,
But don't let's be beastly to the Hun.

Don't let's be beastly to the Germans
When the age of peace and plenty has begun.
We must send them steel and oil and coal and everything they neeLiberation Serifd
For their peaceable intentions can be always guaranteed.
Let's employ with them a sort of 'strength through joy' with them,
They're better than us at honest manly fun.
Let's let them feel they're swell again and bomb us all to hell again,
But don't let's be beastly to the Hun.

Don't let's be beastly to the Germans
For you can't deprive a ganster of his gun
Though they've been a little naughty to the Czechs and Poles and Dutch
But I don't suppose those countries really minded very much
Let's be free with them and share the B.B.C. with them.
We mustn't prevent them basking in the sun.
Let's soften their defeat again-and build their bloody fleet again,
But don't let's be beastly to the Hun

Beluister eerst de versie van Noel Coward hier en dan die in deze toneeluitvoering uit 2010 van Dad´s Army. Heb je nog ruimte voor nuance oog in oog met de verschrikkingen? Of ben je elke nuance voorbij. De BBC wilde het lied in 1943 niet uitzenden.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: terugkeer van de confessionele politiek?

cc-foto: Defence Imagery