Wie is in 2020 de klimaatontkenner van het jaar?

Weet u nog dat FvD-voorman Thierry Baudet vorig jaar bij Pauw in 2 minuten maar liefst 18 onwaarheden over het klimaat verkondigde, zoals de uitspraak dat klimaatwetenschap een “duistere, hekserijachtige quasiwetenschap” is? Het was een van de redenen waarom Baudet door bezoekers van weblog Sargasso werd verkozen tot klimaatontkenner van het jaar 2019 .

Ook dit jaar reikt Sargasso weer een prijs uit voor de grootste verspreider van des- of misinformatie over klimaatverandering en klimaatwetenschap. Van 20 tot en met 30 november kan er weer gestemd worden voor de Gouden Hockeystick , de prijs voor dé klimaatontkenner van 2020!

De Climate Crew van Sargasso heeft op basis van ingezonden nominaties en eigen observaties een shortlist samengesteld van vier personen en organisaties die het predicaat de meeste ‘eer’ aandoen. De shortlist bestaat uit (in alfabetische volgorde): stichting Clintel, NRC Handelsblad, Shell en minister van Klimaat Eric Wiebes.

We leggen in dit artikel kort uit waarom we deze verkiezing organiseren en waarom deze vier in aanmerking komen voor de prijs.

Desinformatie ondermijnt klimaatbeleid We zien al jaren dat des- en misinformatie invloed hebben op het klimaatdebat – en daarmee potentieel ook op het klimaatbeleid. Het slagen van klimaatbeleid hangt voor een groot deel af van het draagvlak onder bedrijven en burgers voor klimaatmaatregelen en van de bereidwilligheid van overheden om in actie te komen. Dat draagvlak wordt ondermijnd door wat ook wel de ‘ twijfelbrigade ’ wordt genoemd. Een bonte verzameling van ‘sceptische wetenschappers’, denktanks, bedrijven, politici, journalisten en andere publieke figuren verkopen onwetenschappelijke onzin als wetenschap, verspreiden actief onwaarheden, zaaien twijfel of verhullen hun eigen schadelijke rol door ‘greenwashing’.

Gelukkig is er in het klimaatdebat steeds minder plek voor de ‘traditionele’ klimaatontkenner die beweert dat het klimaat niet verandert of juist altijd verandert en we ons dus geen zorgen hoeven te maken. Steeds vaker zien we dat klimaatontkenners hun argumenten anders inkleden , bijvoorbeeld door te beweren dat de mens een onbekende of kleine rol heeft in klimaatverandering, door allang ontkrachte mythes te blijven rondpompen, door de klimaatmaatregelen aan te vallen, of door wetenschappers niet serieus te nemen.

De Gouden Hockeystick We richten ons in deze verkiezing daarom op personen of organisaties die een actieve rol hebben in het verspreiden van des- of misinformatie over klimaatverandering of klimaatwetenschap onder het publiek. Kwade opzet is geen vereiste: het verschil tussen mis- en desinformatie is dat het bij het eerste louter gaat om onjuiste informatie, terwijl er bij het laatste ook opzet in het spel is.

De naam van de prijs – de Gouden Hockeystick – verwijst naar de hockeystickcurve, een grafiek gebaseerd op onderzoek van klimaatwetenschapper Michael E. Mann. De hockeystickcurve laat zien dat in de afgelopen 1000 jaar de temperatuur lange tijd langzaam daalde, maar recent, door de uitstoot van broeikasgassen, sterk steeg. Hoewel de hockeystickcurve inmiddels talloze keren onafhankelijk is bevestigd, is de grafiek voor veel klimaatontkenners nog altijd een geliefd onderwerp om twijfel over te zaaien.

Hieronder lichten we kort de vier kandidaten (in alfabetische volgorde) op de shortlist toe – hier kan gestemd worden voor de ‘winnaar’ van de Gouden Hockeystick 2020.

Stichting Clintel Stichting Climate Intelligence, kortweg Clintel, werd vorig jaar opgericht door emeritus hoogleraar geofysica Guus Berkhout en wetenschapsjournalist Marcel Crok. In 2019 was de stichting ook al genomineerd omdat het als “eerste klimaatsceptische instelling van enige betekenis in ons land” vrij veel aandacht van de media kreeg. Gelukkig lieten de serieuze media de boodschap van Clintel – ‘er is geen klimaatcrisis’ – dit jaar vooral links liggen. In februari kwamen Pointer, Follow the Money en het Platform Authentieke Journalistiek bovendien met een kritisch onderzoek waarin banden met oliebedrijven werden onthuld.

Maar Clintel houdt vol. Berkhout verstuurde brieven aan onder meer Rutte, de Koninklijke Nederlandse Academie voor de Wetenschap en het World Economic Forum. Daarnaast zagen we meer innige banden van Clintel met Baudets Forum voor Democratie. Tot slot lanceerde Clintel dit jaar de website ‘RES In Beeld’ waarmee ze zorgen van burgers over windmolens en zonneparken voeden.

NRC Handelsblad Vorig jaar vroeg NRC zich af : moet de krant het thema klimaat opnemen in haar beginselen? Wat daarvan gekomen is, is niet geheel duidelijk. Maar het zou goed zijn als NRC zich nog eens bezint op haar rol in het klimaatdebat. Want waarom helpt NRC Shell met greenwashing? NRC plaatst voor Shell ‘branded content’ – een hip woord voor nepartikelen – bij NRC-artikelen over klimaat en duurzaamheid. Hiermee is de ‘slijpsteen van de geest’ verworden tot “steen aan het been van de transitie”, zo merkt burgerinitiatief ‘Verbied Fossiele Reclame’ terecht op.

Een speciale afdeling binnen NRC schrijft deze artikelen, die zo veel mogelijk op echte journalistiek lijken, in opdracht van Shell. In de ‘branded content’, waarin ook semi-kritische vragen worden gesteld, krijgt Shell de gelegenheid om zonder weerwoord de conclusies van kritische journalistieke artikelen ter discussie te stellen. NRC helpt Shell hiermee aan een onterecht groen imago. Lees meer op de site van Reclame Fossielvrij.

Shell, oliemultinational Vorig jaar stond onze nationale trots al op de shortlist vanwege greenwashing. Shell werd vorig jaar op de vingers getikt voor haar misleidende marketing gericht op kinderen. Maar Shell hemelt zichzelf nog altijd graag op als ‘koploper’ in duurzaamheid, wat hen een ereplaats op de eerste Klimaatdag van de regering opleverde. Shell schuift de verantwoordelijkheid voor het verlagen van de CO2-uitstoot graag op ons, consumenten, af. Zo vroeg de oliegigant begin deze maand op Twitter ‘Wat wil jij veranderen om te helpen emissies te verlagen?’, wat hen duizenden negatieve reacties opleverde , onder meer van Alexandria Ocasio-Cortez en Greta Thunberg.

Want let wel: terwijl Shell ons vraagt om op elke liter getankte benzine 1 cent te doneren voor de bossen, lukt het de oliegigant niet om zich aan de eigen voornemens te houden om jaarlijks een fractie van hun budget aan verduurzaming uit te geven. En nu aast Shell ook nog eens op overheidssubsidies – geld van de burger – om zich een groen imago aan te meten.

Minister van Klimaat Eric Wiebes Eric Wiebes is onze eerste klimaatminister en 2020 is zijn laatste jaar in zijn termijn – een goed moment om te kijken hoe Wiebes zich nu eigenlijk verhoudt tot het klimaatdebat. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving gaan we de doelstelling van 49% CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 waarschijnlijk niet halen en dat valt Wiebes aan te rekenen. Maar de reden dat hij in aanmerking komt voor de Gouden Hockeystick is dat hij in zijn acties en uitspraken toont dat hij klimaatwetenschappers niet zo serieus neemt – of zelfs lastig vindt.

Zo reageerde Wiebes nogal laatdunkende op waarschuwingen van de Europese Academie van Wetenschappen en 800 wetenschappers over biomassa: “ er zijn allemaal wetenschappers die allemaal dingen beweren ”. Ook wuifde Wiebes dit jaar waarschuwingen van wetenschappers weg over de dreiging van een (onverwacht snel) stijgende zeespiegel. Op het moment van schrijven wordt Wiebes door Kamerleden aan de tand gevoeld: hij vroeg de voormalig directeur van kerncentrale Borssele een adviesrapport over kernenergie in Nederland te schrijven , en een tweede auteur blijkt betrokken bij de kerncentrale. Géén onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek dus, maar toen er kritiek kwam suggereerde Wiebes dat het rapport wél door wetenschappers was geschreven. Zou Wiebes’ dedain voor wetenschap de reden zijn dat er nauwelijks wetenschappers betrokken zijn bij zijn klimaatbeleid ?