Wie is de Mol: anti-aziatisch racisme voor een miljoenenpubliek

Afgelopen zaterdagavond zat ik net als 3,9 miljoen Nederlanders op de bank om Wie is de Mol (WIDM) te kijken. Daar zag ik iets wat ik in mijn dagelijkse leven meemaak. Ik heb het over het ‘spleetogen’-fragment waar Hart van Nederland-verslaggever Charlotte Nijs spleetogen maakt door haar ogen naar achter te trekken en Linda.nl-adjunct-hoofdredacteur Marije Knevel ditzelfde even leuk nadoet. De opdracht: “ Beeld PSY van Gangnam Style uit “. De twee hadden van alles kunnen doen om deze Koreaanse zanger te imiteren, maar ze kozen voor deze handeling. Een handeling die zelfs nu ik volwassen ben regelmatig naar mij wordt gemaakt. Meestal maken wildvreemde volwassen mensen dit gebaar naar mij.

Pas nadat de deelnemers kritiek van onder andere de activistengroep Asian Raisins kreeg, postte Marije Knevel een reactie op Instagram :

Charlotte Nijs, degene die de spleetogen-actie eerst uitvoerde, heeft nog geen reactie gepost.

Nu geloof ik best dat deze twee ‘gewoon een grapje’ naar elkaar maakten en hier geen racistische bedoelingen bij hadden. Ook geloof ik dat Marije op de set fluisterde: “Dit kan echt niet” en het racisme ter plekke benoemt – maar dat zullen we nooit weten, want de makers kozen ervoor om het op deze manier uit te zenden.

Toevoeging: kort na het publiceren van dit artikel zocht Marije Knevel contact met me. Marije zegt het volgende over dit incident:

Vlak na de reactie van Marije Knevel kwam ook AVROTROS met een reactie :

Wat ik hier kwalijk aan vind is dat de makers van WIDM deze handeling zo normaal vinden dat het gewoon over het hoofd is gezien in de montage: gewoon een grapje. Een montage die ook bekeken is door AVROTROS. Een publieke omroep. Maar het is niet de eerste keer dat racistische uitspraken in WIDM voorkomen: in aflevering 2 van seizoen 20 grapte cabaretier Johan Goosens ook dat “heel China op een afhaalchinees lijkt.”  Dat was ook een grapje.

Het is ook niet gek dat een editor deze scène niet heeft aangepast. Het wordt namelijk heel normaal gevonden, kijk ook maar eens naar de commentsectie op Instagram. Daar viel het een groot deel van de kijker niet eens op, zijn de “Aziaten weer aan het doorslaan” en wordt een van de kandidaten zelfs ‘ Splintel’ genoemd in plaats van “Splinter”.

Racisme Iets wat mij wel opviel is de instagram-reactie van Marije Knevel. Hierin geeft ze het beestje eindelijk de juiste naam: racisme. Iets wat AVROTROS vergeet te benoemen in hun reactie. Dit eindelijk correct benoemen is veel belangrijker dan een hermontage van een aflevering, waarin je het racisme onder de mat veegt, want dat kan ik in mijn dagelijkse leven niet doen. Waarom laten ze het niet zien? Erkennen ze het niet? Waarom laten ze niet zien dat je jezelf kan corrigeren en anderen kan voorlichten?

Ik heb namelijk mijn hele leven een hekel gehad aan mijn spleetogen. Het was iets wat mij nooit volledig een volwaardige medespeler zou maken in dit land, maar altijd een ‘Chinese-Nederlander.’ Of dit nou op de basisschool was waar ál mijn klasgenoten iedere dag Hanky Panky zongen alsof het mijn verjaardag was. Of dat ik als volwassen vrouw in een kroeg sta waar een willekeurige man mij vraagt of “mijn kut net zo strak is als mijn ogen”. Dat laatste is iets wat mij niet één keer overkwam, maar wel twintig keer.

Mijn ogen zijn een bron van schaamte, van afkeuring en staan symbool voor waarom ik nooit een volledige Nederlander kan en zal zijn. Even voor de duidelijkheid: het voelt hypocriet om mij hierover uit te spreken. Ik ben niet Chinees ‘genoeg’ om hier iets over te zeggen. Ik ben namelijk de definitie van een Nederlandse Chinees: opgegroeid met witte ouders in het witte West-Zeeuws Vlaanderen. Ik spreek dan ook het Zeeuwse dialect en geen woord Chinees. Mijn achternaam is zelfs Van Binsbergen. Nederlandser kan niet.

Kentering Het gaat zelfs zo ver dat ik óók dat Nederlandse ‘het is maar een grapje’ veelvoudig hanteerde: voornamelijk over mijn eigen afkomst. Als dit WIDM-fragment vorig jaar was uitgekomen, voordat er protest was van Nederlandse Aziaten, had ik een “maar we kijken wel in breedbeeld!” grap gemaakt. Ook daarmee zette ik mij namelijk van mijn Chineesheid af: het bevestigde hoe Nederlands ik wel niet ben en beter dat je er om lacht dan dat je je ervoor schaamt. Maar dit jaar is alles anders. Vorig jaar was de eerste keer dat ik zag dat Aziaten het niet meer pikten. Ik was voor het eerst niet meer alleen.

Het racisme werd ook erger door de komst van corona – een virus uit China. Ik werd in plaats van maandelijks uitgescholden door wildvreemden, wekelijks en soms dagelijks benadert met racistische opmerkingen zoals “Hou je China-virus bij je” en “Vleermuisvreter”. Tegelijkertijd vond mijn (voornamelijk witte) omgeving iedereen de carnavalskraker ‘Voorkomen is beter dan Chinezen” van Lex Gaarthuis heel grappig. In mijn hoofd bestond het niet eens dat het oké was om dit kwetsend te vinden tot ik andere Aziaten zich hierover hoorde uitspreken. Je kan blijkbaar voor jezelf opkomen. Je hoeft het niet te pikken en je hoeft witte mensen zeker niet voor te zijn met zelf-spottende grappen.

Ik ben de hanky-panky-, spleetogen- en Ching-Chang-Chong-grappen zat en ik mag het ook zat zijn. Ik bén een Chinese-Nederlander en mijn afkomst is niet meer iets waar ik mij voor schaam. Beste makers van WIDM: maak geen hermontage. Racisme is niet iets wat je moet hermonteren. Erken het, zodat jullie kijkers het kunnen herkennen en hopelijk, ooit kunnen begrijpen. Volgende maand vraagt namelijk iemand mij weer of mijn ogen net zo straks zijn als mijn kut. Dat kan ik niet hermonteren.