Wie gaat er ooit nog bij de PvdA durven klagen over grensoverschrijdend gedrag?

Met grote teleurstelling heb ik vrijdag moeten vernemen dat het PvdA-bestuur, op advies van de bezwaarcommissie, alle sancties tegen Gijs van Dijk heeft ingetrokken.

Begin februari dit jaar heb ik op aanraden van een PvdA-lid contact opgenomen met Lilianne Ploumen om een aantal verontrustende gedragingen en zaken in de context van grensoverschrijdend gedrag door toenmalig Kamerlid Gijs van Dijk te melden. Dit ging onder andere over een door Gijs van Dijk verteld verhaal dat onwaar bleek, betreffende een eerdere klacht van seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen hem. 

Een belangrijke afweging om dit te melden was dat mij via een voormalig PvdA-medewerker was toevertrouwd dat er al geruime tijd een officiële waarschuwing tegen Gijs van Dijk lag. Mijn melding zou een belangrijke toevoeging aan het reeds bestaande dossier zijn.

Er volgden meer klachten, Gijs van Dijk werd gevraagd zijn woordvoerderschap tijdelijk opzij te leggen en hij besloot hierop op te stappen uit de Kamer. Er werd een onderzoek ingesteld waarin de opdracht aan het bureau Bezemer en Schubad was om het gedrag van Gijs van Dijk te toetsen aan de gedrags- en erecode van de PvdA. Ook moest gekeken worden of eerder onderzoek naar zijn gedragingen goed was uitgevoerd.

Er kwamen nog meer verhalen los. Ingewikkeld aan al deze verhalen was dat er een grote angst bestond dat verhalen en namen van slachtoffers en betrokkenen naar buiten zouden komen. Omdat veel van de gemelde zaken plaats hebben gevonden binnen de context van de PvdA-fractie, het partijbureau of elders in politieke dan wel ministeriële wereld, zou ook het weglakken van namen nog kunnen leiden naar betrokken personen. Het betroffen, kortom, zaken die ook de professionele levens van verschillende betrokkenen konden beïnvloeden.

De situatie voelde voor veel van de mensen die initieel meewerkten aan het onderzoek in den beginne al als risicovol. Het gevoel van onveiligheid verergerde toen Attje Kuiken de nieuwe partijleider werd. Dit maakte dat een aantal mensen zich vervolgens terugtrok uit deelname aan het onderzoek naar Van Dijks gedragingen. Ik was een van hen.

Ik ben daarop door verschillende mensen uit de partij gebeld en gevraagd mijn medewerking aan het onderzoek te heroverwegen. Het belangrijkste argument hiervoor was dat als niemand mee zou werken aan het onderzoek, dit onderzoek niet meer zou kunnen plaatsvinden.

Er is daarom op dat moment in overleg met meerdere klagers, melders en informanten (dit waren de entiteiten binnen het onderzoek van Bezemer en Schubad) een lijst met afspraken opgesteld die onze veiligheid en privacy zouden moeten waarborgen. Een van deze afspraken was absolute geheimhouding van het fysieke eindrapport. De reden hiervoor was dat zelfs in een geanonimiseerde versie van het rapport, verhalen zouden wijzen naar personen. De privacy en daarmee de bescherming van betrokkenen zou niet gewaarborgd kunnen worden. Na deze gemaakte afspraken hebben de zich eerder uit het onderzoek teruggetrokken personen besloten alsnog hun medewerking te verlenen.

Helaas werd de eerste afspraak al binnen enkele weken nadat medewerking aan het onderzoek was hervat geschonden. Vervolgens bleek, toen het eindrapport van Bezemer en Schubad werd gepresenteerd, dat de afspraken rondom bescherming en privacy kennelijk zo streng waren gesteld, dat het publieke verslag van dit rapport zó summier was opgeschreven, dat het voor velen multi-interpretabel werd. Er staat onder andere: “In het onderzoek worden de door de meldsters gestelde feiten geanalyseerd. Ook wordt de inbreng van de andere gehoorde personen en het verweer van de heer Van Dijk in deze analyse betrokken. Dit leidt tot de conclusie dat de door meldsters gestelde feiten in hoofdzaak aannemelijk zijn. Ook is het aannemelijk dat meldsters zich grensoverschrijdend en/of ongewenst voelen behandeld: zij zijn belogen en bedrogen, hen is pijn en verdriet gedaan, één van hen is in ernstige (beroepsmatige) gewetensnood gebracht en de politieke ambities van een ander zijn gefrustreerd.“

Wat veel mensen zich niet realiseren is dat grensoverschrijdend gedrag per definitie een gevoelskwestie is. De plaats of het moment waar jij je grens legt is altijd persoonlijk en kan voor iedereen anders zijn. Je grensoverschrijdend gevoeld of behandeld voelen is daarmee een juiste formulering in een zaak van grensoverschrijdend gedrag. Echter, door de formulering is dit door velen gelezen als een ‘te vaag begrip’ en ook een ‘niet toetsbaar begrip’. Terwijl het juist aan het onderzoeksbureau was om de aannemelijkheid (en de redelijkheid) hiervan te toetsen.

De uitkomst hiervan is positief. De klachten zijn gegrond verklaard. Ook is de bewoording: “één van hen is in ernstige (beroepsmatige) gewetensnood gebracht en de politieke ambities van een ander zijn gefrustreerd” van groot belang in de summiere samenvatting. Hieruit blijkt namelijk dat de gegrond verklaarde klachten niet (slechts) zaken in de privésfeer betroffen.

Ik ben, na publicatie van het summiere verslag van het onderzoeksrapport gebeld door de onderzoeker van Bezemer en Schubad. Hij vertelde me het volgende:

1 Alles wat ik heb ingebracht in het onderzoek naar de gedragingen van Gijs van Dijk is door de onderzoekscommissie gegrond verklaard.
2 De onderzoekscommissie heeft geconcludeerd en in het rapport vermeld dat mijn motivatie om een klacht in te dienen over de gedragingen van Gijs van Dijk, integer was.

 Het is teleurstellend en verdrietig dat sinds de afronding van het onderzoek door Bezemer en Schubad elke afspraak die door het onderzoeksbureau en door het partijbestuur met medewerkers aan het onderzoek is gemaakt, is geschonden. Tegen de afspraken in heeft Gijs van Dijk fysieke toegang tot het rapport gekregen en hij heeft dit, exact op de manier waarop vooraf voor is gewaarschuwd en waarvoor is gevreesd, kunnen filmen, en de delen die hem welgevallig waren kunnen verspreiden.  Door de kennelijk juridisch onhaalbare afspraken die Esther-Mirjam Sent met de betrokkenen heeft gemaakt, en het schenden van alle afspraken, heeft Gijs van Dijk met zijn advocaat succesvol de tegen hem opgelegde sancties kunnen aanvechten bij de bezwaarcommissie van de PvdA. Dit gebeurde niet op inhoudelijke, maar op procedurele gronden.

Vrijdag zijn die sancties ingetrokken. Excuses aan Gijs van Dijk zijn gemaakt.

Het gevolg is dat ik, als enige met naam en toenaam, maar ook de andere melders zijn geschoffeerd en geslachtofferd. Er is ons op geen enkele manier recht gedaan. Noch aan onze klachten, noch aan de persoonlijke gevolgen van dit hele proces. Er is ons geen hulp en er zijn ons ook geen excuses voor het leed dat ons door deze gang van zaken is aangedaan aangeboden.

En het allerergste: geheel terecht zal niemand ooit nog aan de bel durven te trekken of een klacht durven in te dienen bij grensoverschrijdend gedrag.