Wie bij het kerstdiner alcohol drinkt is echt gewoon een harddrugsgebruiker

Kerst en oud-op-nieuw staan voor deur. De tijd waarin het gebruikelijk is om dieper in het glaasje te kijken. Het lijkt onschuldig. Maar dat het sociaal geaccepteerd is neemt niet weg dat alcohol een zware drug is. “Een van de meest schadelijke middelen” zelfs volgens Jellinek, een verslavingskliniek met meer dan 100 jaar ervaring. Toch noemt niemand van de 77% alcoholgebruikers zich een druggebruiker. Als we onze blik op alcohol verscherpen kunnen we het strenger reguleren en zullen we hopelijk beter nadenken voordat we dat vijfde biertje op een avond achterover tikken.

“Heroïne is minder schadelijk voor het menselijk lichaam dan alcohol”. Wie die zin uitspreekt bij de schoonfamilie tijdens kerstavond, zal waarschijnlijk vreemde en bezorgde blikken krijgen. Het is zeker niet mijn intentie om iedereen aan de heroïne te krijgen, want ja, het is een zeer verslavende drug en er is een risico op een overdosis.

Maar dat neemt niet weg dat de bewering over de lichamelijke schade juist is, volgens Geert Dom, verslavingsdokter verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Zelfs lage dosissen alcohol zijn al schadelijk, in tegenstelling tot andere drugs waar een veel negatiever beeld over bestaat, waaronder heroïne. Waarom is heroïne dan een harddrug en alcohol niet? Niemand die dat kan uitleggen.

Het RIVM maakte in 2009 een ranking van de schadelijkheid van verschillende soorten drugs. In elk rijtje staat alcohol hoog op de lijst. Acute toxiciteit, veroorzaakt door eenmalig gebruik van een grote hoeveelheid: plaats 4 van 15. Chronische toxiciteit, de giftigheid na langdurig gebruik: plaats 3. Individuele sociale schade: plaats 3. Sociale schade voor de maatschappij: plaats 1. Verslaving: plaats 6. Alcohol concurreert in de rijtjes met andere drugs als heroïne, crack en speed. “Bij overmatig gebruik is alcohol een van de ergste harddrugs”, volgens Jellinek.

Het grote verschil is dat alcohol overal verkrijgbaar is en door ‘gezellige mensen’ wordt gedronken, maar die andere drugs alleen verkrijgbaar zijn bij dealers en gebruikt worden door ‘junkies’. Professor psychologie aan de UvA Han van der Maas verbaast zich ook over het inconsistente morele oordeel van de massa: “Wie cocaïne verkoopt staat zowat op de laagste trede van de sociale ladder, maar wie wijn verbouwt behoort tot de elite”.

Het is moeilijk voor te stellen dat iemand die geblowd heeft agressief wordt. Bij alcohol ligt dat anders: volgens het Trimbos-instituut is 26 tot 43% van al het geweld alcoholgerelateerd. Om kinderen te beschermen tegen huiselijk geweld tijdens de coronacrisis, verbood de hoofdstad van Groenland alcohol tijdelijk.

Nog meer cijfers van Trimbos: Bij 22% van de gevallen van seksueel misbruik maakte de dader misbruik van de alcoholintoxicatie van het slachtoffer. 2,9 miljoen verzuimdagen per jaar komen doordat de ziekmelder te veel gedronken had de dag van tevoren. 12 tot 23% van de verkeersdoden werd in 2015 veroorzaakt door alcoholgebruik. Maar wie ‘stoere’ verhalen over overmatig alcoholgebruik vertelt komt gelach tegemoet, wie af en toe een joint rookt is daarentegen een ‘lamzak’.

“Maar wat dan met de criminaliteit rondom drugs? Die is er niet bij alcohol”, hoor ik u denken. Zeker waar. Maar ligt dat niet aan de legalisering van alcohol, zou de tegenvraag moeten zijn. Juist het illegale karakter van sommige drugs maakt dat de winsten voor boeven groot zijn. Denk aan de drooglegging in de jaren 1920 in de Verenigde staten. Binnen twee jaar was de criminaliteit gestegen met 24%, voornamelijk door geweld tussen alcoholbendes. Drie keer raden waar de meeste criminaliteit rondom cocaïne, heroïne of amfetamine vandaan komt.

Het verbieden van drugs leidt dus maar zelden tot een significant verminderd verbruik ervan. De war on drugs in de Verenigde Staten is al meer 50 jaar aan de gang, maar het beoogde resultaat is niet bereikt. Integendeel: het druggebruik is sinds 1971 alleen maar toegenomen.

Wat moet er dan gedaan worden? Ik weet het niet precies, maar als ik me in één ding gesteund voel dan is het in dat ons huidige drugsbeleid inconsistent en niet wetenschappelijk onderbouwd is. Op vrijwel elke wetenschappelijke classificatie staat alcohol schouder aan schouder met cocaïne, maar toch is het een geaccepteerde harddrug.