Wetenschappers waarschuwen voor nieuwe desastreuse pandemie door 'zombievirussen' uit gesmolten poolijs

Zombievirussen die al duizenden jaren vastzaten onder het ijs in het Noordpoolgebied kunnen angstaanjagende nieuwe pandemieën veroorzaken. Daarvoor waarschuwen wetenschappers. Als gevolg van de opwarming van de aarde en de toegenomen Siberische scheepvaart komen de microben vrij uit de permafrost.

Het gaat met name om stammen van de Methusalem-microben, bijnaam: zombievirussen. De microben hebben millennia overleefd in diepgevroren staat en ontwaken nu weer. Uit een vorig jaar gepubliceerd onderzoek bleek al dat verschillende ontdooide virusstammen in staat waren gekweekte cellen te infecteren. Een van deze virusmonsters was 48.500 jaar oud.

Geneticus Jean-Michel Claverie van de Universiteit van Aix-Marseille zegt tegen The Guardian dat er terecht veel aandacht is voor pandemische dreigingen die in zuidelijke regio’s kunnen opduiken, maar dat er ten onrechte nauwelijks aandacht wordt besteed aan uitbraken die in het hoge noorden kunnen ontstaan en zich over de wereld kunnen verspreiden.

Ook viroloog Marion Koopmans van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam ondersteunt die oproep tot waakzaamheid: “We weten niet welke virussen zich daar in de permafrost bevinden, maar ik denk dat er een reëel risico bestaat dat er één is die een ziekte-uitbraak kan veroorzaken – bijvoorbeeld een oude vorm van polio. We moeten ervan uitgaan dat zoiets kan gebeuren.”

Permafrost beslaat een vijfde van het noordelijk halfrond en heeft als cruciale eigenschap dat het koud en donker is en geen zuurstof bevat. “Perfect. Voor het behoud van biologisch materiaal,” aldus Claverie. “Je zou yoghurt in permafrost kunnen stoppen en het kan over 50.000 jaar later nog steeds eetbaar zijn.” De bovenste lagen van de permafrost zijn door de klimaatcrisis aan het smelten.

Het smelten van de permafrost is echter niet de grootste boosdoener met het oog op het ontsnappen van de zombievirussen, waarschuwt Claverie. “Het gevaar komt voort uit een ander effect van de opwarming van de aarde: het verdwijnen van het Arctische zee-ijs. Dat maakt een toename van de scheepvaart, het verkeer en de industriële ontwikkeling in Siberië mogelijk. Er worden enorme mijnbouwoperaties gepland, die enorme gaten in de diepe permafrost zullen slaan om olie en ertsen te winnen. Door deze operaties zullen enorme hoeveelheden ziekteverwekkers vrijkomen die daar nog steeds gedijen. Mijnwerkers ademen de virussen in. De gevolgen kunnen rampzalig zijn.”

Wetenschappers hebben inmiddels een Arctisch monitoringnetwerk opgezet dat hoopt vroege gevallen van ziektes veroorzaakt door deze ontdooide microben tijdig te kunnen signaleren.