Westerse huichelarij en de oorlog in Jemen

Jemen is door een coalitie onder leiding van Saoedi-Arabië, en met support van de VS en het VK, terug naar de middeleeuwen gebombardeerd. Zo wordt Jemen sinds vier maanden geteisterd door een middeleeuwse ziekte beter bekend als de cholera. Meer dan een half miljoen gerapporteerde infecties, en bijna tweeduizend sterfgevallen, maakt dat Jemen kampt met de grootste cholera-epidemie uit de moderne geschiedenis.

De cholera-uitbraak gedijt bij de slechte leefomstandigheden in Jemen. Zo is er een groot gebrek aan alles, van voedsel en schoon drinkwater tot medische voorzieningen. Enerzijds te wijten aan coalitiebombardementen op onder meer geïmproviseerde boerderijen en ziekenhuizen, zie bijvoorbeeld hier , anderzijds het resultaat van een door Saoedi-Arabië ingestelde blokkade van commerciële importproducten naar Jemen. Eerder deze maand hield de coalitie ook de aanvoer tegen van brandstof voor humanitaire vliegtuigen van de Verenigde Naties. Met de blokkade probeert de coalitie het grote gebied in handen van Houthi rebellen, die samenwerken met loyalisten van de voormalige president van Jemen, te verzwakken of beter gezegd te laten uitsterven om zo het huidige regime van Jemen (lees: bondgenoot van de coalitielanden) weer geheel in het zadel te krijgen.

Alleen dit jaar al heeft de Saoedische coalitie meer dan vijfduizend luchtaanvallen op Jemen uitgevoerd met menig direct slachtoffer tot gevolg. Om twee recente voorbeelden te noemen: vorige week woensdag vielen meer dan dertig burgerdoden en gewonden bij een bombardement op een hotel; de volgende dag kwamen bij een bombardement op de hoofdstad 16 mensen om het leven, inclusief zeven kinderen. De grootste misdaad van de coalitie is nog steeds een luchtaanval met oorlogstuig van Amerikaanse makelij op een begrafenis afgelopen herfst waarbij 155 personen werden omgebracht. Al met al kunnen we als het over Jemen gaat volgens de VN spreken van de grootste humanitaire puinhoop op onze planeet.

‘Vergeten oorlog’ Wanneer schuiven de zogenaamde Midden-Oosten experts bij talkshows aan om ons te vertellen over de wandaden van de door Saoedi-Arabië geleide coalitie in Jemen? Waarom verschijnt niet overal op de voorpagina’s een Jemenitisch kindergezicht dat symbool staat voor dit door menselijk handelen veroorzaakte drama? Zoals dat wel gebeurde inzake de oorlog in Syrië. Of gebeurt dat alleen wanneer bommen worden gedropt door landen die we niet tot onze bondgenoten rekenen?

De weinige verontwaardiging over de ‘vergeten oorlog’ in Jemen, zoals deze in de media dikwijls wordt genoemd, strookt in ieder geval geenszins met de ernst van de situatie. En is het niet een taak van de media ervoor te zorgen dat oorlogen niet vergeten raken? Media die de situatie afdoen als vergeten erkennen dus impliciet hun eigen falen. Dat Jemen een voor journalisten zowel moeilijk te bereiken als zeer gevaarlijk land is, wordt nog weleens als verklaring gegeven maar zou pas een geldig excuus zijn als hetzelfde niet opging voor Syrië, waar het wel constant over gaat.

Amerikaanse support voor de Saoedische coalitie Donald Trump lijkt alles wat zijn voorganger in gang heeft gezet te willen beëindigen, van Obamacare tot milieumaatregelen, behalve de Amerikaanse steun aan de Saoedische coalitie, waarbij het onder andere gaat om miljarden aan wapenleveringen en ondersteuning bij coördinatie van luchtaanvallen. Steun die Trump weliswaar stilzwijgend voortzet, zich er goed van bewust daar geen humanitair gezicht aan te kunnen geven, zoals de VS dat doorgaans doet inzake haar buitenlandbeleid.

De Amerikaanse rugdekking aan de Saoedische coalitie laat zich evenmin verkopen als onderdeel van de internationale strijd tegen terreur. Zo vecht Al Qaeda in Jemen naar eigen zeggen zij aan zij met door de coalitie gesteunde strijdeenheden. En een reportage op Reuters concludeert het volgende: ‘ The campaign [of Saudi Arabia in Yemen], backed by the United States, has helped Al Qaeda in the Arabian Peninsula (AQAP) to become stronger than at any time since it first emerged almost 20 years ago. ’ Het spreekt bovendien voor zich dat wat de coalitie in Jemen aanricht een voedingsbodem creëert voor nog meer extremisme en terrorisme.

Britse support voor de Saoedische coalitie Saoedi-Arabië is met 48% de grootste afnemer van Britse wapens. Sinds het begin van de oorlog in Jemen hebben de Britten bommen voor luchtaanvallen aan Saoedi-Arabië verkocht voor maar liefst een miljard pond. Verder geniet de Saoedische coalitie op iedere mogelijke manier, van politiek tot logistiek, support van de Britten. Ze onthouden zich in principe alleen van directe inmenging in de strijd. En deze steun voltrekt zich terwijl volgens een recente survey van YouGov nog niet de helft van de Britse burgers ooit van de oorlog in Jemen heeft gehoord.

Wapenembargo tegen Saoedi-Arabië Hoewel de Europese Unie vrijwel direct na het uitbreken van de burgeroorlog in Syrië een wapenembargo tegen het Syrische regime afkondigde, is dat er tegen het Saoedische regime nog steeds niet gekomen. En een nationaal wapenembargo haalde afgelopen maart geen meerderheid in ons parlement. Bert Koenders noemde een dergelijk embargo ‘totaal zinloos’ en ‘contraproductief’ omdat dit volgens de minister op Europees niveau moet worden kortgesloten. Begin 2016 werd echter nog in het Europese Parlement over een wapenembargo tegen Saoedi-Arabië gestemd, waarbij een duidelijke meerderheid zich als voorstander daarvan uitsprak. Een stemming die plaatsvond naar aanleiding van een burgerpetitie ondertekend door 750.000 Europeanen die tot dit embargo opriepen.

Omdat de stemming niet bindend was, en er dus niets mee werd gedaan, kon over 2016 nog steeds voor vele miljoenen wapentuig vanuit de EU naar Saoedi-Arabië worden geëxporteerd. Dit met name door lidstaten als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje. Hun financiële belangen tellen voor de EU-top kennelijk zwaarder dan de wens van tienduizenden Europeanen achter een burgerpetitie; een parlementsmeerderheid als wel de levens van miljoenen Jemenieten.

Daar komt bij dat wapenhandel met Saoedi-Arabië in strijd is met meerdere zo niet alle EU-criteria waaraan een land moet voldoen wil een lidstaat daar wapenhandel mee drijven. Wat om in de termen van Koenders te spreken totaal zinloos en contraproductief is, is de hoop nog op een Europees wapenembargo vestigen. Of wil de EU misschien eerst een referendum houden om te zien of er democratisch draagvlak is voor wapenhandel met een moorddadige monarchie?

En dan heb ik het nog niet eens gehad over landen die naast Saoedi-Arabië aan de coalitie deelnemen. Neem bijvoorbeeld de Verenigde Arabische Emiraten die als de belangrijkste coalitiepartner van Saoedi-Arabië in Jemen geldt. Een land waarmee door een EU-lidstaat als Duitsland evengoed grootschalige wapenhandel wordt gedreven, terwijl datzelfde land volgens een reportage geheime gevangenissen in Jemen heeft opgezet, waar ex-gedetineerden zeggen te zijn gemarteld en met uitwerpselen te zijn besmeurd, terwijl de Amerikanen het verhoor deden.

Oproep aan aankomend kabinet Alles overziend zou het een geloofwaardig begin zijn van het aankomende kabinet als Jemen een prominente plaats op de agenda krijgt, en wordt er in het beste geval opnieuw gestemd over een nationaal wapenembargo. Om te beginnen tegen Saoedi-Arabië, waarvoor inmiddels nog meer aanleiding is dan in maart al het geval was. En is het niet om Jemen, dan wel om wat Saoedi-Arabië in eigen land met de wapens aanricht . Hoewel de wapenexport van Nederland naar Saoedi-Arabië relatief bescheiden is, is ieder Nederlands wapen dat daar eindigt er dus nog steeds een teveel. Daarbij kan een Nederlands wapenembargo een vruchtbaar signaal afgeven, vanuit de hoop dat andere landen ons voorbeeld zullen volgen.