Westerbork en Stichting Vluchteling lijden nederlaag tegen de haat

Haat en intimidatie hebben het gewonnen. Het Herinneringscentrum Westerbork durft het niet langer aan als startpunt te fungeren op een route van de Nacht van de Vluchteling naar Groningen.

Alle betrokkenen zijn op hun eigen manier verbijsterd over hun eigen beslissing. Tineke Ceelen van de Stichting Vluchteling noemt het “diep triest dat juist Herinneringscentrum Kamp Westerbork onder druk van bedreigingen deze belangrijke taak niet kan uitvoeren”. Dirk Mulder, directeur van het herinneringscentrum benadrukt dat hij en zijn mensen blijven vasthouden aan een beleid waarin ook aandacht is voor het thema vluchtelingen, toen en nu.

Burgemeester Mieke Damsma van Midden-Drenthe, waar Westerbork onder valt, maakt van haar hart nog het minst een moordkuil. “Wij begrijpen het besluit van de organisatie. Tegelijkertijd vinden we het onbegrijpelijk dat dit besluit noodzakelijk is. Dat een activiteit die juist gericht is op verbondenheid en saamhorigheid wordt gefrustreerd door uitingen van onverdraagzaamheid”. Noorderlingen die nog mee willen lopen in de Nacht van de Vluchteling moeten een forse reis maken als ze toch mee willen doen. De overige startplaatsen zijn Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Nijmegen.

Bij dit bericht kwamen mij krankzinnige beelden voor de geest. Op 6 september 1944 stroomde kamp Westerbork ineens vol met NSB’ers en hun gezinnen, die op Dolle Dinsdag de wijk hadden genomen uit vrees voor de komende bevrijding. Anne Frank en haar familieleden moeten ze gezien hebben vanuit de strafbarakken waarin ze waren ondergebracht. Alles bij elkaar diende het kamp voor 65.000 landverraders als tussenstop. Zij reisden vanaf hetzelfde perron als de joden door naar Duitsland waar ze hoopten veiligheid te vinden. Een laatste flikker hoop voor de Franks misschien maar ook voor hen kwam nog één trein, op 13 september. Die bracht 1017 joden in een helletocht van drie dagen naar Auschwitz.

Deze plek, dat Westerbork, zwaar van geschiedenis, is ooit – al voor de Duitse bezetting – in het leven geroepen voor joodse vluchtelingen, mede opdat ze daar in het afgelegen Drenthe een beetje uit het zicht bleven. Later namen de Duitsers het over om als doorgangskamp te dienen naar de vernietiging.

Zo’n vernietiging is het absolute einde, de culminatie van een lang proces. Dat proces begint met scheldpartijen, met gedoogde haat, met intimidatie, met dreigementen en met toegeven aan zulke dreigementen. Vluchtelingen uit de hele wereld en uit alle tijden kunnen dat beamen.

Daarom is het besluit van Herinneringscentrum Westerbork en Stichting Vluchteling om de tocht af te gelasten een zware nederlaag. Hoe begrijpelijk en verantwoord het ook is. Een zware nederlaag tegen de krachten van de haat en de intimidatie. Andere woorden daarvoor zijn er niet.