Niet-integere werkgevers zijn goed beschermd tegen kritische werknemers

Ondanks integriteitscodes en klokkenluiderregelingen delven kritische werknemers bijna altijd het onderspit tegen niet-integere werkgevers. Ook al is er aantoonbaar sprake van misstanden of het aanwezig zijn van een angstcultuur. Dit wordt veroorzaakt door de juridische gezagsverhouding tussen iedere werknemer en zijn werkgever en de regels van het ontslagrecht.

Het arbeidsrecht geeft de werkgever wettelijke instrumenten in handen om een kritische werknemer, het leven zo zuur te maken dat die zelf wel vertrekt, tegen zijn zin arbeidsongeschikt te verklaren, of op grond van verstoorde arbeidsverhoudingen te kunnen ontslaan. Recente voorbeelden bij de Nationale Politie , het UMC Utrecht en bij Defensie tonen dat goed aan.

Machtsmisbruik en een angstcultuur speelden een belangrijke rol bij alle hiervoor genoemde voorbeelden van niet-integer werkgeverschap. Het topje van de ijsberg dat via de media publiekelijk bekend is geworden. Al langer is bekend dat klokkenluiders bijna nooit opgewassen zijn tegen niet-integere werkgevers die onder de vlag van het arbeidsrecht en de aanwezige gezagsverhouding kritische werknemers tot zwijgen kunnen brengen. Bang voor verlies van hun baan en bestaanszekerheid. Een ontslag op grond van verstoorde arbeidsverhoudingen is relatief snel te regelen als een werkgever dat slim aanpakt.

Ernstige misstanden wegzetten als een arbeidsconflict of persoonlijke ervaring Misstanden kunnen door werkgevers gemakkelijk naar buiten toe worden afgedaan door een standaard reactie zoals; we herkennen ons niet in de geschetste situatie of het betreft de persoonlijke ervaring van een werknemer. Zoals laatst nog door SP-leiders werd gereageerd op de naar buiten gebrachte angstcultuur binnen deze partij door Sharon Gesthuizen. Een zeer opmerkelijke reactie van een partij met in hun gelederen Tweede Kamerlid Ronald van Raak. Initiatiefnemer van de wet het Huis voor de Klokkenluiders en bekend boegbeeld en pleitbezorger van een betere bescherming van kritische werknemers.

De handigste reactie om als werkgever misstanden te ontkennen en weg te zetten is wel; het gaat om een arbeidsconflict. Met die laatste reactie kom je als werkgever altijd weg als je met een kritische werknemer, met gebruikmaking van het arbeidsrecht, direct op een conflict hebt aangestuurd. Allemaal voorspelbare reacties van werkgevers om naar buiten toe een werkelijkheid van misstanden en machtsmisbruik te kunnen blijven maskeren.

Angstcultuur? Wegwezen of volledig aanpassen! Zolang ons arbeidsrecht niet in lijn wordt gebracht met wet- en regelgeving over de bescherming van klokkenluiders kunnen niet-integere werkgevers rustig doorgaan met machtsmisbruik en het in stand houden van een angstcultuur. Geen strobreed wordt hen door wet en regelgeving van het arbeidsrecht in de weg gelegd. Een bittere conclusie voor veel klokkenluiders die verwachten dat recente wet en regelgeving zoals bijvoorbeeld de Wet het Huis voor de klokkenluiders hen wel goed kan beschermen tegen dit soort praktijken.

Verstandige kritische werknemers die misstanden aan de kaak willen stellen doen er dus wijs aan dat achterwege te laten zolang ze geen andere werkgever hebben gevonden. Dat is helaas binnen de huidige wet- en regelgeving het beste wat een kritische werknemer, om niet zelf ernstig gedupeerd te raken, kan doen. Het in juni 2017 aangekondigde ontslag van specialisten die misstanden op de afdeling thuisbeademing van het UMC Utrecht bij de Inspectie Gezondheidszorg hadden gemeld als externe toezichthouder, bevestigt dat nog eens.