Werkelijke strijd speelt zich af buiten de rechtszaal
Gepolariseerde biomassadebat kent alleen verliezers, niet in laatste plaats de natuur.
Vorige maand zaten milieuorganisaties Natuurmonumenten en Mobilisation for the Environment opnieuw tegenover energiebedrijf Vattenfall en provincie Noord-Holland. In hoger beroep bij de Raad van State, ingesteld door de milieuorganisaties tegen de goedgekeurde natuurvergunning door rechtbank Noord-Holland, werd het epeisodion in de laatste zitting uitgespeeld. Deze geplande biomassacentrale, die de grootste van Nederland dient te worden, is door de aanhoudende maatschappelijke en juridische strijd landelijk symbool geworden in het inmiddels sterk gepolariseerde biomassadebat. Om deze reden worden de ontwikkelingen ook nauwlettend gevolgd in binnen- en buitenland.
Grote impact op gezondheid mens, dier en plantensoorten
Terwijl de milieuorganisaties opnieuw lieten zien dat natuurgebieden verder achteruitgaan door extra stikstofbelasting die vrijkomt bij biomassaverbranding, bleven Vattenfall en de provincie bij hun standpunt dat het energiebedrijf recht heeft op de maximale stikstofruimte. Hiermee werd verwezen naar de vergunning die in het verleden is afgegeven voor gasstook.
Dat de betwiste vergunning niet gaat over gasstook maar biomassastook deed voor Vattenfall en de provincie niet ter zake. De overstap van het huidige gas naar hout, zoals Vattenfall wil, zorgt namelijk niet alleen voor een hogere uitstoot van stikstof per eenheid opgewekte energie, ook extra uitstoot van zwavelzuur, zoutzuur en waterstoffluoride. Laatstgenoemde, giftige stoffen komen bij gasstook níet vrij. De impact hiervan op gezondheid van mens, dier- en plantensoorten is direct en uiterst negatief.
Europese Habitatrichtlijn omzeildDe feiten zijn niet heel ingewikkeld. Vattenfall wil van gasstook overstappen naar biomassaverbranding. Biomassa (hout) produceert bij verbranding meer stikstof per opgewekte eenheid energie dan gas. Door de extra uitstoot van stikstof zal de natuur, zoals bijvoorbeeld in het natuurgebied Naardermeer, verder achteruitgaan. Bij de betwiste vergunning die is verleend is echter alleen gekeken naar de uitstoot die vrijkomt in de huidige (gas)situatie van Vattenfall, niet naar de uitstoot van een biomassacentrale – waarvoor de vergunning is bedoeld. Daarnaast is de verplichte toetsing van de impact op leefgebieden van dier- en plantensoorten niet correct uitgevoerd.
Bovendien, voor de Europese Habitatrichtlijn dient een verandering van de werkelijke uitstoot op natuurgebieden te worden getoetst. En deze neemt toe bij vervanging van gas door houtstook (biomassa). Om al deze redenen hebben de milieuorganisaties de Raad van State gevraagd om zowel de omgevingsvergunning als de natuurvergunning voor de biomassacentrale van Vattenfall te vernietigen.
Toename verbruik hout als brandstof met 60%De vermindering van de uitstoot van broeikasgassen die rond 2010 is ingezet, is vooral te danken aan de vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen. Verschillende regeringen hebben beleid gemaakt om het gebruik van geïmporteerde olie of het gebruik van turf te halveren. Het emissiehandelssysteem van de EU heeft een extra prijs voor fossiele brandstoffen vastgesteld, echter niet voor houtstook.
In Nederland zijn we erin geslaagd om het gebruik van olie, steenkool, aardgas en turf, terug te dringen. Tegelijkertijd is het totale energieverbruik niet gekrompen. Zonne- en windenergie, ja. Maar vooral hout. Sinds 1990 is het verbruik van hout als brandstof met bijna 60 procent gestegen.
Maatschappelijke polarisatie in de weg van behalen KlimaatdoelenHet maatschappelijke en politieke debat over biomassa is dusdanig geëscaleerd dat het in de weg kan gaan staan van het behalen van zowel de Klimaatdoelen als het bepalen van goed beleid. Komende week vindt belangrijke besluitvorming plaats in Brussel en Den Haag. Beleid dat bepalend zal zijn voor de komende 5-15 jaar. In Brussel wordt de Europese richtlijn voor hernieuwbare vastgesteld. Cruciaal hierbij voor zowel economische (energie-industrie) als ecologische belangen (biodiversiteit) is het al dan niet opnieuw opnemen van biomassa als hernieuwbare bron in de richtlijn. In Den Haag zal het kabinet het zogenaamde duurzaamheidskader biomassa presenteren. Op basis hiervan zal worden bepaald of en op basis van welke criteria subsidie wordt toegekend.
RondeTafelGesprek Tweede KamerVoorafgaande hieraan vindt in de Tweede Kamer een ‘rondetafelgesprek’ over de stand van zaken rondom de inzet van biomassa in de verduurzamingsopgave. Aan dit gesprek zullen zowel de industrie (RWE), de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) als natuurorganisaties (Comite Schone Lucht, Greenpeace) deelnemen en hun expertise delen. Wij hopen dat dit niet alleen ten goede komt aan het maatschappelijke debat en politieke besluitvorming maar ook een einde maakt aan de maatschappelijke polarisering die alleen verliezers kent, de natuur niet in de laatste plaats.fe
Dr. Fenna Swart, voorzitter Comite Schone Lucht | Hoofd Onderwijs en Onderzoek Hogeschool van Amsterdam
Drs. Maarten Visschers, bestuurslid Leefmilieu | Milieukundige