Wees het ongelijk van Vladimir, Bibi, Donald en Xi

‘Een idealist is iemand die een oud dametje wil helpen oversteken, terwijl ze tevreden is waar ze nu staat.’ Met deze woorden relativeerde Paul Schabel de conferentie over Sturen op geluk, die hij zelf met het Sociaal en Cultureel Planbureau organiseerde.

Ik moet aan deze woorden terugdenken nu de wereld mij erop lijkt te wijzen hoe naïef het is om als psycholoog bij te dragen aan het grootste geluk voor het grootste aantal. De grote mannen tonen immers keer op keer dat er veel belangrijker dingen zijn dan alle kleine lieden. Vladimir wil het grootste land, Xi de wereld domineren, Bibi de totale overwinning en Donald blijft zijn broze ego beschermen door anderen te beschadigen. Ik zet als individu de verwarming een graadje lager tegen de klimaatverandering, terwijl de grote mannen achteloos een olie-opslagplaats bombarderen.

Eigenbelang eerst
Mijn moedeloosheid groeit als ik in een poging om mezelf op te beuren de geschiedenis in duik van de strijd tegen de slavernij. Er is toch een hele burgeroorlog gevoerd en gewonnen om te bewijzen dat zwarte levens ook tellen? Wikipedia helpt me snel uit de droom. De strijd tegen de slavernij is ook ingegeven door eigenbelang. Slaven houden is minder economisch rendabel dan goed samenwerken, omdat je met redelijkheid meer uit werknemers haalt. Wat moet je dan als medeauteur van boeken als het net uitgekomen Handboek Arbeid & Gezondheid of het Handboek Werkgeluk?  Het lukt de mensheid maar niet het egocentrisme te overstijgen dat volgens ontwikkelingspsychologen hoort bij de kleuterleeftijd.

Omdenken
Het gebrek aan idealisme kan echter omgedacht worden tot een bron van hoop. De kennis die samengebracht is in het Handboek Arbeid & Gezondheid zal vaak genegeerd worden door de boze bazen voor wie het individu een instrument is om je zin te krijgen, maar in tijden van schaarste op de arbeidsmarkt is het een waardevol instrument om het eigenbelang van de organisatie te dienen. Evenzo bevat het Handboek Werkgeluk bevat ideeën om ziekteverzuim en verloop tegen te gaan. Liefdevolle arbeidsrelaties renderen. Door goed voor elkaar te zijn, komen we verder. Samen zullen we de concurrentiestrijd met de boosheid, onverschilligheid en het kwaad winnen.

Ad Bergsma is psycholoog en schrijver (www.grootstegeluk.nl)