Weergaloos akelig portret van Amy Winehouse

Wie zou er willen leven in een wereld zonder de boeken van F. Scott Fitzgerald, de muziek van Charlie Parker of de rollen van Philip Seymour Hoffman? Ze waren allemaal grote kunstenaars die bezweken aan hun verslaving. Dikwijls blijkt zelfdestructie de keerzijde te zijn van groot talent.

Het stuit me tegen de borst dat deze tragiek soms wordt bejubeld door de bourgeoisie. Bijvoorbeeld bij Amy Winehouse. Slechts uren na haar dood proefde je onder de tranen al een soort verlekkering onder muziekliefhebbers. Nu de Britse zangeres behoorde tot de Club van 27, zou Rehab twee keer zo cool klinken als vroeger. Mijn grootste zorg bij de documentaire Amy was dat de film zou bijdragen aan deze romantisering.

Amy is geregisseerd door Asif Kapadia, die eerder de superieure volume 1 documentaire Senna maakte. Dat stemt hoopvol. Kapadia toont Winehouse duizelingwekkende vlucht naar wereldwijde roem en haar even snelle desintegratie onder invloed van drank, drugs en depressie. Hij maakt gebruik van de overvloed aan mediabeelden, maar ook van talrijke homevideo’s, die haar familie ter beschikking heeft gesteld. Het levert een film op die soms de akelig is om de kijken.

Akelig, niet alleen om Winehouse fysiek en mentaal te zien aftakelen, maar ook omdat de kijker wordt geconfronteerd met zijn eigen sensatiezucht. We zien hoe de media, die Winehouse eerder op het schild hieven, zich spottend verlustigen over haar verslaving; hoe fans haar eerst toejuichen en vervolgens opvreten als ze onder de druk bezwijkt; of hoe ze wordt bedolven door een misselijkmakende lawine van geschreeuw en lichtflitsen van paparazzi, die zelfs doorgaan als haar ontzielde lichaam wordt afgevoerd.

Wat mij nog het meeste trof is hoe jong Amy Winehouse was, een kind nog. Dat klinkt misschien vreemd, want haar jeugdigheid was mij natuurlijk bekend. Maar er is een verschil tussen weten en het zien van een authentiek, getalenteerd en gedreven meisje met het puppyvet nog op haar gezicht, met al haar ongemakkelijke typische kinderlijke bewegingen, stemmetjes en gedragingen, en haar ten onder zien gaan.

“ Sex, drugs & rock ’n roll “, “ live fast, die young ” en andere platitudes waarmee de droevige levens van artiesten als Winehouse worden verheerlijkt; niemand zal die nog kunnen aanhalen nadat ze Amy hebben gezien. Daarmee levert Kapadia een waardevolle prestatie als filmmaker die het sensationele en anekdotische overstijgt.

Tegelijkertijd doet Kapadia niets af aan Winehouses muzikale prestaties. Hoogtepunt van de film is de scène waarin Winehouse in de opnamestudio zonder muziek Back to Black inzingt. Dat kleine, breekbare lijfje en die ongelofelijk doorleefde stem; dit beeld vangt de contradictie van Winehouse beter dan duizend woorden.

Bart Juttmann, bekend van de webserie Ideale Liefde, bespreekt op Joop wekelijks een film. Volg Bart ook op Twitter