Weerbarstig karakter van Omtzigt en tweespalt onder leden NSC houden informatieproces onder spanning

Peilingen onder kiezers van de onderhandelende partijen over de vraag hoe het verder moet na het afhaken van Omtzigt, zijn duidelijk en helder.

Een meerderheid, ook onder de kiezers op NSC, vindt dat er primair tussen PVV, BBB, VVD en NSC verder moet worden onderzocht of een meerderheidscoalitie toch nog mogelijk is. Met als second best oplossing een minderheidsregering als gedoogconstructie, die door NSC zal moeten worden gedoogd. Andere opties zijn theoretisch denkbaar maar in dit stadium zeker niet opportuun.

De leden van NSC worden nu eerst geraadpleegd en vermoedelijk zal daaruit slechts bevestigd worden dat er binnen NSC een tweespalt blijft over de vraag of deelname aan een kabinet met de PVV en de BBB wel zo verstandig is. Het kritieke punt blijft immers het onderwerp financiën.

Omtzigt wordt over de wijze waarop hij dat heeft aangekaart, weliswaar fel bekritiseerd maar hij weet heel goed waarom hij juist dat onderwerp er zo nadrukkelijk heeft uitgelicht. Dat kan geen andere reden hebben gehad dan dat zijn vertrouwen om met deze partijen tot overeenstemming te komen over de financiële paragraaf van de te maken afspraken op hoofdlijnen, gereduceerd was tot nul. Hij is niet voor niets een deskundige bij uitstek op dat terrein met zijn jarenlange ervaring als parlementariër.

De verwachting is dat Omtzigt in de ledenraadpleging zijn partijleden meer openheid van zaken zal geven waarom zijn vertrouwen over een te bereiken compromis over de financiën met twee van de onderhandelende partijen nihil is. Uiteraard speelt daarbij ook een belangrijke rol het onderlinge vertrouwen dat partijen in de persoonlijke sfeer in elkaar hebben. Een goede sfeer tussen deze partijen onderling en met elkaar is er gewoon niet. De klik ontbreekt en dat is ook goed waarneembaar.

Nederland zit dus met een behoorlijk groot probleem in de formatie. De kiezers geven in meerderheid nog steeds glashelder aan waar het uiteindelijk naartoe moet: een centrumrechtse nieuwe regering. Het vinden van partijen daarbij voor een meerderheidskabinet met respect voor de leidende rol van de grootste partij de PVV, bemoeilijken dat proces. Omtzigt krijgt nu de schuld van het (tijdelijk) stoppen van dit proces vanwege de informatie over het onderwerp financiën.

Het zou verstandig zijn als ook de VVD intern dit onderwerp inhoudelijk zou bespreken. VVD’ers moeten zich, evenals NSC, beraden hoe ze de financiële paragraaf in een meerderheids- of minderheidsvariant met de PVV en BBB inhoud willen geven. Dan zal blijken dat NSC en VVD op dit onderwerp vermoedelijk niet veel verschillen van elkaar en krijgt de kritiek van Omtzigt vanzelf meer draagvlak ook bij de VVD.

Het worden nog spannende weken in het informatieproces.