We zijn op weg naar een extreemrechts kabinet, wie weet met aan het hoofd ome Roon

Er is een alternatief voor deze nachtmerrie.

Wij zijn onmiskenbaar op weg naar een extreemrechts kabinet tenzij Pieter Omtzigt en zijn partij tijdig in de gaten hebben in wat voor een strop zij hun nek dreigen te steken. De kans daarop is helaas niet zo groot. Dat kun je al opschrijven terwijl het debat over het advies van verkenner Plasterk nog gaande is.

PVV, VVD, NSC en BBB zijn immers coûte que coûte van plan onderhandelingen te beginnen over een kabinet. Dilan Yesilgöz blijft daarbij bij haar standpunt dat meer dan gedogen er niet in zit. Deze gedragslijn zal echter structureel zijn want ze wil wel meepraten over de inhoud van het regeerakkoord.

Geert Wilders werd tijdens het debat regelmatig opgevorderd excuses te maken voor standpunten en beweringen uit het verleden. Het ging dan om zaken als de kopvodddentaks of de stelling dat de Koran en Mein Kampf gelijksoortige boeken zijn. Dat weigerde Wilders een aantal malen categorisch. Hij zegde wel toe ze niet te herhalen omdat hij nu een andere rol had. Dit is een merkwaardige opvatting. Hij brengt politieke opvattingen niet in verband met zijn diepste overtuigingen maar met de rol die hij speelt. In dat geval is Geert Wilders geen politicus maar een toneelspeler en een komediant, die het spreekgestoelte in de Tweede Kamer ziet als het toneel in de schouwburg. Het kan ook zijn dat hij liegt en die opvattingen uit het zicht houdt terwijl ze toch zijn keuzes regeren. Dat zou toch een waarschuwing moeten zijn aan Yesilgöz, Van der Plas en Omtzigt maar het lijkt wel of ze niets in de gaten hebben.

Wilders voert de grootste partij aan in de Tweede Kamer. Met 37 zetels zal hij de coalitie volstrekt domineren, want de andere partners, NSC en BBB komen samen niet verder 27 zetels. De VVD telt als gedoogpartner immers niet mee. Het is duidelijk dat het aantal ministerszetels de machtsverhoudingen van de partners in het parlement zal weerspiegelen. Dan is de meerderheid van de regering PVV-gezind. Het hoeft niemand te verbazen als Geert Wilders ervoor kiest dit kabinet als fractievoorzitter te blijven aansturen. Dan kan hij net als destijds Bolkestein tijdens Paars ongestraft zijn stokpaarden blijven berijden. Ronald Plasterk is ijdel genoeg om het premierschap te aanvaarden zogenaamd omdat hij boven de partijen staat en zo goed is in het verbinden. Plasterk zal zich gewillig en grijnzend als kop van jut laten behandelen. Dat deed hij destijds als minister ook als treiterjournalist Rutger Castricum op hem af kwam en hem "ome Roon" noemde.

Zo'n kabinet is niet centrumrechts maar extreemrechts. De VVD speelt daarbij de rol van collaborateur door Plasterk in het zadel te houden. Wat een nachtmerrie: en dit alles dan ook nog met aan het hoofd ome Roon.

Omtzigt heeft naar eigen zeggen het liefst een regeringsploeg die los staat van de Tweede Kamer maar hij blijft ondanks zijn lofliederen op rechtsstatelijkheid de deur naar de PVV open houden. Het zou goed zijn als hij de inbreng van Caroline van der Plas over het advies Plasterk goed tot zich door laat dringen: in toon, stijl en inhoud toonde zij zich een bijwagen van de PVV. Als Omtzigt zo doorgaat, raken hij en zijn partij het initiatief kwijt. Dan worden ze meegesleept door Wilders en zijn boerse secondante.

Toch kan Pieter Omtzigt als hij wil een machtswoord spreken. Zonder hem en zijn partij is het onmogelijk een klassiek kabinet te vormen. Hij is daardoor in staat een alternatief af te dwingen. Zelf heeft hij het over een extraparlementair of een zakenkabinet.

Zo'n regering bestaat uit ervaren bestuurders en vakmensen die met elkaar een regeringsprogramma opstellen dat zij aan de Tweede Kamer presenteren. De ministers regeren met wisselende meerderheden.

Mocht dit extraparlementaire kabinet ten val gebracht worden, dan kan het – heel grondwettelijk – de Kamer ontbinden en nieuwe verkiezingen uitschrijven. In dat geval is het programma van het extraparlementaire kabinet de inzet.

Dán hebben de burgers echt wat te kiezen.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het raadsel Kissinger.