We worden van jongs af aan in hokjes geduwd en sociale media maken dat erger

‘In plaats van ervoor te zorgen dat onze kinderen van jongs af aan leren in harmonie samen te leven met kinderen van een andere achtergrond, een andere sociale klasse of een ander geloof, doen we het tegenovergestelde. Zo zorgen we ervoor dat je in Nederland vanaf de dag dat je geboren wordt een bubbel betreedt waar je de rest van je leven niet meer uitkomt’. Gerdi Verbeet, voormalig Voorzitter van de Tweede Kamer, omschreef onlangs in een opiniestuk in dagblad Trouw haar zorgen omtrent de verdeeldheid die alsmaar lijkt toe te nemen in ons land. Volgens haar komt het ideaal van een open en vrije samenleving steeds meer in het gedrang wanneer we niet aanvaarden dat we allemaal van elkaar verschillen.

In artikel 23 van de Grondwet staat dat we in Nederland twee soorten onderwijs mogen aanbieden die de overheid betaalt en die door de Onderwijsinspectie worden gecontroleerd: bijzonder onderwijs (vanuit een godsdienst, levensovertuiging of bepaalde visie) en openbaar onderwijs (niet vanuit een bepaalde godsdienst of levensovertuiging). Gerdi Verbeet is van mening dat deze vrijheid van onderwijs een bepaalde hokjesgeest bevordert. Deze onderwijsversnippering kan vervolgens zorgen voor het vormen van bepaalde (onderwijs)bubbels waar kinderen zich soms maar moeilijk aan kunnen onttrekken.

Daarnaast mag iedereen tegenwoordig, dankzij de nieuwe wet Meer Ruimte Voor Nieuwe Scholen, sinds 2020 een nieuwe basisschool en sinds 2021 een nieuwe middelbare school oprichten met bepaalde ziens- en/of denkwijzen die beter aansluiten op bepaalde wensen van leerlingen en ouders. Voorwaarde hierbij is wel dat er voldoende animo voor is en de kwaliteit van het onderwijs kan worden gewaarborgd. Mede door deze nieuwe wet zullen de scholen met gelijkgestemden alleen maar toenemen en zal er ook steeds meer sprake zijn van een onderscheid tussen de diverse vormen van onderwijs en hun leerlingenpopulatie.

Tevens is er steeds meer discussie over de diverse categorale scholen, waar bijvoorbeeld alleen vmbo-leerlingen of alleen gymnasium-leerlingen worden opgeleid. Hun bubbel wordt zodoende kleiner en sluit zich als een vacuüm om hun belevingswereld. Vanaf dan zal een vmbo-leerling zich in een schoolgebouw gaan omringen met enkel gelijkgestemden. Datzelfde geldt voor de gymnasium-leerling. Dit in tegenstelling tot de middelbare scholen waar wél alle niveaus onder een dak samenkomen en leerlingen meer mogelijkheden hebben om zich op te trekken aan elkaar en eventueel makkelijker door kunnen groeien naar een hoger niveau.

De verschillende onderwijsbubbels die ontstaan zijn onder andere een afspiegeling van de verdeeldheid waar we in de maatschappij steeds meer mee te maken hebben. Er wordt veelal gezocht naar gelijkgestemden in de verwachting dat dit zal leiden tot een hoger welbevinden, een stukje erkenning en meer succes. Maar het kan ons op de langere termijn ook afvlakken, mogelijke kansen ontnemen en een eenzijdige blik opleveren. En juist deze overpeinzing zou mede een gevolg kunnen zijn van hoe we functioneren in onze tegenwoordige parallelle leefwereld online, waar algoritmes grotendeels bepalen wat we krijgen te zien en die zodoende ons gedrag beïnvloeden.

De formules waarmee, met name op de diverse social mediakanalen, razendsnel wordt berekend wat wij zogenaamd graag willen zien, zorgen ervoor dat we ook daadwerkelijk steeds meer van een bepaald onderwerp krijgen aangeboden om te bekijken. Op deze manier worden we gestimuleerd om langer op een pagina van onze interesse te blijven en de bijbehorende reclames tot ons te nemen.

Kortom, we zijn ongewild onderdeel van een strak verdienmodel geworden en in een bepaalde bubbel beland waar eenzijdigheid troef is en bepaalde inzichten kunnen ontstaan die ongemerkt verdeeldheid stimuleren. Laten we alert zijn op deze ongewilde manier van beïnvloeding. Het zijn namelijk juist de verschillen die een completer mens van ons zullen maken.