We moeten iets met vluchtelingen maar wat?

De discussie over vluchtelingen gaat niet over vluchtelingen maar over mensen die over vluchtelingen discussiëren. Arrogantie en hoogmoed vieren hoogtij, getuige het aantal mensen dat heilig overtuigd is van de waarheid en goedheid van hun standpunt in het vluchtelingenvraagstuk.

De remedie voor deze ziekte, deze kanker voor de maatschappij? Geen roekeloze discussie, geen laf gesprek, maar een moedig dialoog. Dat is niet cliché noch onmogelijk maar moeilijk doch noodzakelijk.  

De waarheid ligt niet in het midden

Om zich de woede van ten minste de helft van de massa niet op de hals te halen en zogenaamd genuanceerd over te komen, zegt de doorsnee Nederlandse politicus vanuit zijn of haar ‘objectieve’ helicopterview: “De waarheid ligt natuurlijk in het midden.” 

Wat een dooddoener. Wat een onzin. Wat een dédain. En wat een lafheid. Ons poldermodel is een pragmatische strategie die gericht is op werkzaamheid en nut. Absoluut niet op waarheid, maar helaas denkt de in de kont van het volk kruipende politicus dat hij daarmee een loopje kan nemen. Waarheid ligt nooit in deze middelmatige, bemiddelende, gemiddelde voorstelling van het midden; waarheid is geen compromis, niet genuanceerd. Waarheid is per definitie radicaal, hoe eenvoudig ze ook is of lijkt. Ze is op authentieke wijze tegengesteld aan de tegengestelden waarvan ze het ‘midden’ vormt, geen kunstmatig mengsel daarvan.

Te harde discussies en te softe gesprekken De discussie over vluchtelingen zal er nooit toe leiden dat de een zich zal vinden in het standpunt van de ander. Wie laat zich immers ooit overtuigen van het tegendeel? Bovendien, waar zijn de voor- en tegenstanders nu eigenlijk voor en tegen? Want je kunt niet voor of tegen vluchtelingen zijn. Enkel voor of tegen bepaalde opvattingen over hen. In feite oordelen we nooit over anderen, zelfs niet als wanneer we bewust over hen oordelen. We oordelen altijd over onszelf. En dat is dan ook precies wat we zien gebeuren in deze discussie: niemand heeft het tegen de ander maar alleen tegen zichzelf. We botsen niet eens met de ander, enkel met onszelf.

Heeft het tegendeel van de discussie – het gesprek – dan wel zin? Nee, gesprekken voer je met bondgenoten, niet met je vijand. Schouderklopjes geef je niet als je tegenover elkaar staat. 

Een ‘discussie-gesprek’ is pure nonsens. Maar wat blijft er over?

Opvattingen verversen in dialoog Zwart en wit wordt niet zwart-wit maar grijs. Grijs is geen compromis maar een natuurlijk alternatief, een nieuwe kleur. En nieuwe kleuren hebben we hard nodig in een wereld die nog steeds erg zwart-wit is ondanks de komst van de kleurentelevisie. De zoektocht naar kleur is het enige alternatief voor zwart-wit denken. 

Is vernieuwing altijd beter dan het oude vertrouwde? Geen idee, niet interessant. Vernieuwing is noodzakelijk. Zelfs teruggrijpen op het oude is een nieuwe beweging omdat die teruggang zelf – vanaf dat punt – nog nooit heeft plaatsgevonden. De mens moet zichzelf vernieuwen om de veroudering zin te geven. We moeten een bres slaan in de cirkel die we anders nooit meer uitkomen. Wat is daarvoor nodig? Geen waarheid, geen goedheid, maar de manifestatie van schoonheid in de mens: moed. Moed is nodig niet om gelijk te krijgen noch om gelijk te geven; moed is vereist om het gelijk los te laten. Alleen dan hoeft niemand bang te zijn dat hij te veel inlevert of dat tradities verloren gaan want tradities blijven overeind niet omdat ze bestand zijn tegen maar omdat ze meegaan met de tijd. Het oude blijft beter bewaard in iets nieuws want alles moet ververst worden om te overleven. Het verversen van opvattingen, dat gebeurt alleen in de dialoog: het enige alternatief voor vastgeroeste discussies en politiek correcte gesprekken.

De vraag als antwoord  “Ik wil iets doen voor vluchtelingen” versus “Ik wil niets doen voor vluchtelingen” wordt na een typisch Nederlandse politieke discussie ‘Ik wil iets doen maar doe toch niets’ of ‘Ik wil niets doen, maar doe toch iets’. Hypocriet, onnavolgbaar gedoe dus, waar onze politiek zo om bekend staat. Stelt u zich nu eens een dialoog-botsing voor tussen deze twee atomen, die resulteert in een oerknal, een nieuw begin. Het is zoals een geboorte: man en vrouw creëren geen volwassen man of vrouw maar een kind. Geen oud antwoord dat opnieuw gegeven wordt maar een nieuwe vraag rijst op die eigenlijk al heel oud is: we moeten iets met vluchtelingen, maar wat?

“Maar die vraag lost toch helemaal niets op?!” Antwoorden lijken misschien oplossingen, maar veroorzaken juist vaak het probleem. Vragen lijken nergens toe te leiden maar als het einde zoek is zijn ze de enige manier om een nieuw begin te maken. Dan is de vraag het enige antwoord dat ons verder brengt.