We moeten elkaar over het conflict tussen Israël en Hamas bevragen, niet bestrijden

Afgelopen dinsdag hield het team Kick Out Israël een massabijeenkomst in de hal van het Amsterdamse Centraal Station. Met spreekkoren en spandoeken werd dringend de aandacht gevraagd van de passagiers voor de gebruikelijke eis aan Israël en niet aan Hamas: staakt het vuren nu. Ook was duidelijk dat de meeste activisten weinig ophadden met een voortbestaan van de apartheidsstaat Israël.

Ik zat ver weg in de buurt van een ander Centraal Station maar daar zal dit ook wel eens gebeuren. En ik vroeg mij af hoe ik dan met de aanwezigen in gesprek zou gaan. Dat is iets anders dan debatteren. Als je met iemand in gesprek gaat, wil je meer leren over de beweegredenen en de prioriteiten van de ander. Je stelt vragen. Je houdt je eigen antwoorden voor je.

Dat is wel eens lastig in deze tijd. Stokebranden en populisten hebben trucjes verzonnen om zulke gesprekken uit de weg te gaan. Deze benadering is voor het eerst op grote schaal gebruikt door Pim Fortuyn, die als hij lastig te pareren kritiek kreeg, uitriep: 'U demoniséééŕt mij'. Wie sindsdien overeenkomsten constateerde tussen moderne politici en bepaalde staatslieden uit de eerste helft van de vorige eeuw, kreeg te horen: 'Jij bent af!'

Sinds meer dan twintig jaar verzuchten op de sociale media lieden die denken origineel te zijn en iets nieuws te melden: 'Je hoeft niet dát te zeggen of je wordt door links voor fascist en racist uitgemaakt'. Of: 'Met dat slachtofferdenken heb ik niets'. En de laatste tijd: 'Je mag geen kritiek op Israël hebben want dan ben je gelijk antisemiet!'

Een recente manier om gesprekken uit de weg te gaan is de uitroep: 'Dat is whataboutism'. Deze beschuldiging komt uit de Verenigde Staten. Het is geen geldig argument als je de andere partij erop aanspreekt, dat die wel misstand A aan de kaak stelt maar niet misstand B. Deze truc is zeer gebruikelijk in het debat tussen Israël en Palestina.

Inderdaad levert het weinig op als je die toepast om de geloofwaardigheid te ondermijnen van wie je verbaal aanvalt. In een gedachtenwisseling wordt alles anders. Dan ben je immers, zoals ze in kerkelijke kringen zeggen, aan het bevragen. Je wilt weten hoe anderen in het leven staan om zo hun activisme beter te begrijpen.

Je zegt dan bijvoorbeeld: 'Wat is eigenlijk de reden dat je nú actie voert? Er is destijds negen maanden lang gevochten om Mosoel in Irak. De hele stad is verwoest en er vielen zeker 9000 burgerdoden. Vind je dat ook een reden om deze vertrekhal te gebruiken als podium voor je actie of niet. Hoe zit het dan met het beleg van Yarmouk door Assad? Ik zag in de Middle East Monitor dat daarbij 4013 Palestijnen het leven verloren van wie 614 zijn doodgemarteld. Dit bericht dateert van januari 2020. En er zijn bronnen die veel hogere cijfers noemen.'

'Of neem de vrijheidsstrijd van de Koerden. Als het om onderdrukking en bezetting gaan, is hun lot op zijn minst vergelijkbaar met dat van de Palestijnen nu. Als er demonstraties zijn, kun je de deelnemers op de vingers van één hand tellen en het zijn meestal Koerdische Nederlanders. Of de Yezidi: ISIS probeerde alle volwassen mannen af te maken terwijl hun vrouwen en kinderen als slaven werden verkocht. Ik heb destijds in hun internettijdschrift een heel stuk gelezen waarin stond hoe deze behandeling door de koran werd gerechtvaardigd. Kun je mij nu vertellen waarom specifiek dit conflict je aangrijpt en andere niet?'

'Wat denk je trouwens van de massale hersenspoeling waaraan één miljoen Oeigoeren door China worden onderworpen? Je kunt natuurlijk stellen dat de Nederlandse regering Israël steunt maar het steunde ook op verschillende manieren de bloedige oorlogen in Irak waarbij burgers op geen enkele wijze werden ontzien. Wat maakt het optreden van Israël in jouw ogen erger dan dat van Assad in Syrië of dat van Erdogan tegen de Koerden om maar eens één vijand van dit volk te noemen? China wordt ook met grote omzichtigheid behandeld. Meer dan een beetje lippendienst wordt aan het lot der Oeigoeren niet bewezen. Ik ga er tenminste van uit dat je niet vindt dat de strijdmethodes van Hamas uitgelokt zijn door het gedrag van Israël en daarom nog niet goed te keuren maar wel voorstelbaar. Als je er anders over denkt, kun je dat wel uitleggen.'

Zo kom je door te bevragen tot de kern van de zaak en leren wij het totale wereldbeeld begrijpen van wie zich nu met zoveel hartstocht Israël veroordeelt. Het gaat er in deze veelkleurige maatschappij tenslotte om dat we elkaar leren kennen en zo inzicht krijgen in wat we van de ander mogen verwachten.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han an der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: een matte verkiezingscampagne.