Wat wij kunnen leren van ‘I am Not Your Negro’

Deze quote uit de documentaire I am Not Your Negro is helaas momenteel net zo toepasselijk als toen. De film illustreert het leven en de struggles van Martin Luther King, Malxom X en Medgar Evers, drie totaal verschillende mannen met hetzelfde doel voor ogen – gelijkheid en vrijheid voor zwarte zowel als witte mensen. Alle drie werden zij vermoord.

Alhoewel ik mij persoonlijk nooit kan voorstellen hoe het zou zijn om op te groeien als behorend tot een ethnische minderheid, schetst de documentaire een duidelijk beeld over hoe zowel zwarte mensen het ervaren en hoe witte mensen zichzelf zien. Het beeld van de witte bevrijder, die cultuur en beschaving brengt aan de zwarte barbaren komt keer op keer voor in films, zo vaak dat je het uiteindelijk gaat geloven. Van oude Western films tot Rambo en nu nog steeds Homeland. Witte mensen geeft het de indruk dat zij geciviliseerd zijn en mensen met een kleur de realisering dat zij de onbeschaafde boeman zijn.

Is het dan verbazingwekkend dat witte mensen beledigd zijn als ze geconfronteerd worden met het feit dat wat zij als werkelijkheid zien, niet helemaal waar is? Dat als niet-witte mensen vragen om begrip en vrijheid, zij dit simpelweg niet kunnen accepteren? Met de laatste zin refereer ik uiteraard naar het zwartepietendebat, het gebruik van het n woord, meer aandacht voor ons slavernijverleden of zelfs meer aandacht voor islamofobie.

Naar aanleiding van wat ik heb gelezen en gezien over het witte privilege ben ik een eigen bewustwordingstoets gaan toepassen. Zie ik iets shockerends, kritisch of tegendraards – dan stel ik mijzelf de vraag: wat als dit een persoon met een andere etniciteit was geweest?

Neem de huidige GeenStijl-gate – Wat nou als GeenStijl een Marokkaanse website was? Wat zou de publieke reactie dan zijn? Dan hadden we die mensen even een lesje gegeven in onze normen en waarden en zo niet, dan rot maar op naar waar je vandaan komt, want in Nederland zijn mannen en vrouwen gelijkwaardig en om op te roepen tot verkrachting vanwege een mening die je niet aanstaat – dat hoort niet bij onze cultuur. Wat zegt dit over ons zelfbeeld?

GeenStijl getuigt van de ultieme vorm van witte privilege en laat ook de schrijnende hypocrisie in onze huidige Nederlandse cultuur zien. Als een niet-witte persoon de morele grens overschrijdt dan hoort hij of zij hier niet thuis, maar als een witte persoon dit doet dan is het vrijheid van meningsuiting. Het supirieuriteitscomplex zit er zo diep ingeworteld dat we oproepen tot discriminatie, verkrachting en homofobie goedpraten. Precies die zaken waarvan wij van nieuwkomers en mensen met een migratie achtergrond eisen dat ze deze niet moeten accepteren, keuren wij ze wel goed van witte mensen.

De overeenkomsten tussen Amerika en Nederland zijn overduidelijk aanwezig; de sociale ongelijkheid in de maatschappij, het etnisch profileren en niet te vergeten het excuseren van de politie als er sprake is van overmatig geweld (Mitch Henriquez). De bewustwording van de witte mensen speelt een grote rol in het aanpakken van deze problemen. Ons verleden met een kritisch oog bekijken speelt daar ook een grote rol in. Het moment dat wij onszelf realiseren dat we niet de ultieme bevrijder zijn, dan pas komt het inlevingsvermogen in de ander en hopelijk ook de acceptatie van de ander.