Wat ons in een wurggreep houdt

Deze week vergaderde de Tweede Kamer over maatregelen om burgers te helpen die verder de crisis in worden gezogen. Om te voorkomen dat hele volksstammen straks op waxinelichtjes moeten koken. Het is erger dan je denkt en als je denkt is het nog erger, dichtte Bert Schierbeek. Honderd jaar geleden werden de laatste grotwoningen opgeheven maar nu wonen er al mensen weer noodgedwongen in auto's, de plaggenhutten van de 21e eeuw.

De regering heeft miljarden ter beschikking om mensen te helpen maar ze staat toch machteloos. De Belastingdienst, tot begin deze eeuw de beste ter wereld, verkeert in deplorabele staat en kan het werk niet meer aan. De energiebedrijven, voorheen eigendom van de staat, zijn verkocht en de overheid kan voor deze eerste levensbehoefte niks meer zelf regelen. De miljarden die de verkoop indertijd opleverde gaan nu in razend tempo op aan compensatie. Enorme bedragen die uitbetaald worden aan de eigenaren van energiebedrijven. De aandeelhouders ontvangen het geld dat ze ooit neertelden voor de aankoop zo langs een andere weg weer terug. Dan hebben ze straks de energiebedrijven die ooit publiek eigendom waren, gewoon gratis in handen gekregen. Dat klinkt te gek om waar te zijn, maar helaas.

De bizarre situatie is een direct gevolg van de ideeën van Rutte - en zijn liberale voorgangers - die sinds de jaren negentig in de praktijk zijn gebracht: de overheid zo klein mogelijk maken en zoveel mogelijk overlaten aan de markt. Nederland heeft de energiemarkt veel meer geliberaliseerd dan andere landen. De overheid is ongekend zwak. Niemand is de baas, luidt het in Den Haag.

Het gevolg is dat we zijn overgeleverd aan de grillen van het grootkapitaal. Niemand is meer vrij, iedereen zit opgesloten in wrede systemen, burgers worden overgeleverd aan wurgcontracten. De keuzevrijheid die je door de VVD en consorten werd voorgehouden was een fopspeen. Als gevolg van een verkeerde opvatting van vrijheid zitten we nu allemaal gevangen in een niet-werkend systeem.

De schadelijke gevolgen van dat vrijheidsdenken beperken zich niet tot energie of woningen. De ideeën die er aan ten grondslag liggen hinderen ook het vinden van oplossingen. In de Kamer ging Baudet deze week tekeer tegen minister Kaag. Hij verkondigde daarbij levensgevaarlijke complotverzinsels. Die hebben in de VS geleid tot de bestorming van het parlement, waarbij doden vielen. De voorzitter van de Tweede Kamer liet Baudet tekeer gaan, het kabinet stapte daarom maar op.

Het was groot nieuws maar helaas niet uniek. Minister Rob Jetten werd eerder die dag al uitgemaakt voor klimaatpsychopaat, overduidelijk een belediging. Artikel 8.16 van het Reglement van Orde stelt: "Tijdens de vergadering onthoudt een ieder zich van het gebruik van beledigende uitdrukkingen." Maar Kamervoorzitter Vera Bergkamp, die denkt dat laissez-faire goed is voor het debat, greep niet in. Burgers buiten de Tweede Kamer moeten zich strikt aan de regels houden anders worden ze keihard aangepakt maar voor zichzelf maken politici graag een uitzondering.

De belediging kwam van Geert Wilders die er een handje van heeft iedereen uit te schelden. Hij is er zelfs door de rechter voor veroordeeld maar dat wordt hem niet nagedragen. Hij mag in de Kamer iedere keer recidiveren en aanzetten tot haat tegen bevolkingsgroepen. Over schoffering van de rechtsstaat gesproken. Nog nooit heeft iemand zo weinig hinder ondervonden van een strafblad als hij.

Het gaat me niet om Wilders en ook niet om de anderen. Het gaat me om het achterliggende idee op basis waarvan dit allemaal getolereerd wordt. In Nederland heeft onder het mom van ‘kijk ons eens voor vrijheid zijn!’ de opvatting postgevat dat je niet alleen al het publieke eigendom moet verkopen maar ook alles moet kunnen zeggen. Dat net als vrije markt de vrijheid van meningsuiting absoluut, heilig en onaantastbaar is. Dat is een absurde opvatting waarvan iedereen kan bedenken dat die tot problemen leidt.

Het idee van absolute vrijheid gaat er vanuit dat het debat net zo werkt als de liberale economie, dat als alle uitingen volledig vrij worden gelaten dan vanzelf de beste ideeën naar boven komen drijven. Dat slechte ideeën en informatie worden verdrongen door goede, op de vrije markt van argumenten. Rutte is zo vervuld van dat idee dat hij ooit zelfs opperde om Holocaust-ontkenners recht van spreken te geven.

Die zogenaamd zelfreinigende werking van de vrijheid van meningsuiting is in de praktijk net zo'n sprookje als dat van de vrije markt. Het leidt tot een samenleving waar de gemoederen steeds hoger oplopen, de conflicten escaleren en uiteindelijk iedereen bang is voor elkaar. Het debat wordt in de praktijk zo niet vrijer, het gaat er juist aan. Het maakt, en dat bleek ook deze week weer, het zelfs veel moeilijker om een oplossing te vinden voor de echte problemen. We zijn meer bezig geweest met het optreden van Baudet dan met het oplossen van de crisis.

Stop met deze waanzin in het parlement. Het is niet moeilijk. De regels zijn er al. Je hoeft ze alleen maar durven na te leven.