Wat je hier leest over de ‘1000 euro van Rutte’ zul je niet geloven

‘Duizend euro voor elke werkende Nederlander’. Dat Rutte deze verkiezingsbelofte niet heeft waargemaakt, is inmiddels bekend. De VVD-leider heeft er zelfs zijn excuses voor aangeboden. Maar wie even verder kijkt, ziet dat deze belofte niet helemáál vals was. Wat blijkt: het kabinet heeft de duizend euro voor veel werknemers weldegelijk uitgegeven – het bedrag is alleen op de rekening van de werkgevers terechtgekomen.

Hoe zit dat? Dit heeft te maken met een regeling die bedoeld was om ‘extra banen’ te scheppen: Het Lage Inkomensvoordeel (LIV), ook wel primarkpremie genoemd. Voor werknemers die minimumloon verdienen, krijgen werkgevers maximaal 1000 euro per jaar. Dat schrijft de Belastingdienst automatisch bij, bedrijven hoeven er niets voor te doen. Voorwaarden zijn er nauwelijks: werkgevers komen in aanmerking voor de premie als de betreffende werknemer tot 125% van het minimumloon verdient (dus minder dan 12,87 euro per uur) en een werkweek heeft van gemiddeld 24 uur. Hoe onzeker het contract ook is, het geld wordt gestort.

Grote bedrijven en uitzendbureaus likken hun vingers af bij de regeling: hoe meer mensen zij op een laag loon hebben werken, des te meer subsidie zij krijgen van het kabinet Rutte. Een loonsverhoging geven? Nou… die is eigenlijk twee keer zo duur, want dan verlies je de subsidie. De regeling kost de overheid jaarlijks zo’n half miljard euro. Een van de verklaringen dat de loonontwikkeling stagneert, én dat de groep werkenden met een laag loon steeds groter wordt, is te vinden in deze LIV/primarkpremie, die als een soort ‘boete op loonsverhoging’ werkt.

De primarkpremie heeft de afgelopen jaren al veel kritiek gekregen. Kamerleden van SP en CDA stelden pittige vragen aan de minister. De Rekenkamer repte zelfs van een ‘cadeau-effect voor het grootbedrijf’. Vanuit de FNV hebben vooral winkelmedewerkers aan de bel getrokken – het maximumbedrag van de primarkpremie is hierdoor verlaagd van 2000 euro naar 1000 euro. Een succes! Maar de perverse prikkel is er nog steeds.

Ook rechtse partijen zoals de VVD hebben het de laatste tijd over een ‘verhoging van het minimumloon’. Een typisch voorbeeld van ‘links lullen, rechts vullen’, want mensen met lage inkomens hebben alleen iets aan een substantiële loonsverhoging, en daar willen deze partijen niet aan. Maar stel dat het minimumloon verhoogd wordt, dan heeft het kabinet met de LIV/primarkpremie nog steeds een instrument om de lonen laag te houden. Het kabinet maakt dan eigenlijk van het minimumloon een maximumloon.

Het kabinet Rutte houdt de lage lonen laag, en heeft daar 1000 euro per werknemer met een laag loon voor over. Zo komt de verkiezingsbelofte toch nog uit…