Wat is de toekomst van de PvdA?

Moet de PvdA zich na de verkiezingen 2021 wéér opnieuw uitvinden? Dat is wat vriend en vijand zich afvraagt. Analyse na analyse hebben de laatste tijd, en ook nu weer, voldoende duidelijk gemaakt dat PvdA qua inhoud voldoende op koers is. De oude fundamenten staan nog steeds maar is het gebouw op dat fundament constructief wel sterk genoeg? Is het gebouw wel voldoende verankerd aan het fundament?

Het verkiezingsprogramma van PvdA voor 2021 – 2025 was het meest sociaaldemocratische ooit. Een programma om trots op te zijn. Maar waaróm kan de PvdA de ideologische boodschap uit dat programma en de sterke elementen daarin niet verzilveren? Het is goed mogelijk dat de late leiderswissel van Lodewijk Asscher de partij in de campagne parten heeft gespeeld. Hadden de leden van de PvdA en het bestuur niet veel eerder moeten anticiperen op een mogelijk vertrek van Lodewijk om in rustiger vaarwater een nieuwe leider te kunnen kiezen?

Campagne Lilianne Ploumen heeft het vuur uit haar sloffen gelopen en heeft op zich een goede campagne gevoerd, ware het niet dat zij zich minder sterk profileerde dan nodig was. Een paar keer kwam ze evenwel krachtig uit de hoek en toonde zich ook een staatsvrouw maar de tijd was te kort om de strijd met de tegenstanders te winnen en de kiezer te overtuigen. Inhoudelijk en programmatisch sterk maar als het erop aan kwam strategisch onvoldoende. Een goed voorbeeld was het verwijt van Hoekstra over deelname aan Rutte II. Dit werd prima gepareerd door de bal terug te kaatsen naar het CDA, dat geen hand heeft uitgestoken om dat beleid terug te draaien. Overigens denk ik dat Ploumen hem harder aan had kunnen pakken, het werd geen voorpaginanieuws! Ook was ze vriendelijk en verbindend naar Sigrid Kaag toe, maar dáár win je geen verkiezingen mee.

Een minder goed voorbeeld is de belastingverhoging van 42,5 miljard euro, daar had Hoekstra de PvdA te pakken. Onvoldoende hebben wij deze aanval afgeslagen door de zorg weg te nemen dat de lastenverzwaringen kleine ondernemers en zzp’ers NIET zouden treffen en dat we het geld bij de grote bedrijven gingen halen. Die hebben immers jarenlang belasting ontweken, een veelvoud aan miljarden die nu door PvdA zouden worden teruggehaald.

Mislukte campagne Nu de rook is opgetrokken overziet de PvdA en heel links het slagveld, over de volle linie is links (SP, GL en PvdA) gedecimeerd tot totaal 26 zetels, daar waar het eerder over de 50 heen ging. De roep om een fusie tot een nieuwe linkse volkspartij wordt sterker nu men tezamen is teruggeworpen. Zelfs GroenLinks, dat nog dacht te kunnen profiteren van het verlies van de anderen, is gemarginaliseerd. Nederland heeft strategisch gekozen, vult massaal stemwijzers in en stemt op potentiële winnaars en mijdt vooral verliezers. Op de laatste avond voor de verkiezingen gaf Wilders D66 nog een extra zet in het zadel door Kaag af te blaffen en diep te krenken. Dat heeft PvdA en GroenLinks zeker 6 zetels gekost. Bovenop een stuk of 10 die PVV in het verleden al afsnoepte van met name de PvdA. Ik acht het de dure plicht van de PvdA in ieder geval een deel van dat electoraat terug te winnen. Een fusie op links ligt niet meteen voor de hand, dat vergt een langdurig proces. Samenwerking in een mogelijke coalitie en samenwerking als gezamenlijke fractie in de Tweede Kamer ligt meer voor de hand.

Wat staat de linkse partijen te doen? Wonden likken en blijven consolideren of toch een stevige aanval inzetten op de programmatische inhoud van een nieuwe coalitie? Meeveren, steunen, af en toe de stekels opzetten of een veel offensiever, agressiever politiek?

Advies Mijn advies is dat PvdA sterk inzet op de basale ideologische knelpunten van onze samenleving: ongelijkheid, bestaanszekerheid, gebrek aan solidariteit en rechtvaardigheid, armoede/schulden maar ook migratie, discriminatie, racisme en klimaat om vervolgens de nadruk te leggen op eerlijke en sociale oplossingen. Hogere lonen, lagere huren, een eerlijke verdeling van werk en inkomen, gelijke kansen in het onderwijs. Strijden voor bestaanszekerheid voor hen die dat nodig hebben, de lagere- en middeninkomens krijgen er structureel geld bij. We zetten bovendien sterk in op herstel van zaken die tijdens Rutte II (en III) fout zijn gegaan. De AOW-leeftijd, het leenstelsel, de participatiewet en het belastingstelsel (toeslagen). De transitie in de zorg stellen wij bij o.a. door wijzigingen in het zorgstelsel en jeugdzorg waarbij bezuinigingen worden teruggedraaid. Op die manier dient PvdA het vertrouwen herstellen.

De PvdA sluit zich aan bij acties van FNV, we bestrijden de gele bonden en verzetten ons tegen een neoliberale uitvoering van het rapport Borstlap. Naar de woorden van de nieuwe FNV-voorzitter: ‘Als het moet leggen we het land plat’. We roepen de toenemende ongelijkheid tussen werkenden en niet werkenden een halt toe, het systeem van toeslagen en fiscale kortingen heeft z’n langste tijd gehad. De PvdA gaat niet zitten wachten tot er straks 4 miljoen mensen op de rand van de armoede leven in plaats van de 2 miljoen nu.

Of is er een nieuwe partij nodig om links opnieuw uit te vinden en te hervinden? Want ‘als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg’.