Wat betreft covid zijn we allemaal een beetje Wilders

Wilders won op 22 november, waarmee het fascisme verder oprukt. Zijn verdienmodel is het schoppen tegen elke vorm van autoriteit, waarbij de feiten worden omgevormd tot een vals verhaal met een fictieve vijand. Dat zijn ideologie zo goed gedijt in Nederland komt naast alle andere verklaringen echter ook doordat die dieper in onze samenleving verweven zit dan men denkt.

Volgens filosoof Éric Sadin leven we namelijk in het tijdperk van de ik-tiran. Consumentisme en moderne technologieën als de smartphone geven iemand een illusie van macht. Dat leidt tot een hyper-individualistische samenleving waarin iedereen zichzelf ziet als de enige autoriteit. Solidariteit van groepen maakt plaats voor een losse verzameling boze individuen. Wilders’ hyperbolisch ondermijnen van de rechtstaat geeft uiting aan de woede van die ik-tiran.

Ondertussen circuleert deze winter een recordhoeveelheid aan coronavirus. Onderzoek na onderzoek toont aan hoe covid nadelige effecten heeft op onder andere de hart- en bloedvaten, de hersenen of het immuunsysteem (zie bijvoorbeeld deze database bijgehouden door een Franse long covid organisatie). Om nog maar niet te spreken over long covid. Deze chronische ziekte kent tot nu nog geen kuur, terwijl de kans op het oplopen hiervan na een besmetting vaak wordt geschat tot wel 10%. Er zijn aanwijzingen dat meerdere besmettingen de risico’s verhogen.

Toch heerst in de samenleving het idee dat het coronavirus geen gevaar meer vormt. De NOS stelde bijvoorbeeld vlak voor kerst dat er geen reden is tot zorgen en dat wie zich daar geroepen toe voelt even moet oppassen bij opa en oma. “U kunt het een soort griepje noemen”, zo sloot minister van volksgezondheid Ernst Kuipers de crisissituatie dan ook af. Dat is de logische uitkomst van de strategie van kudde-immuniteit die Mark Rutte op 16 maart 2020 aankondigde, een strategie geënt op verspreiding van het virus. Inmiddels werkt iedereen daar graag aan mee.

Basale beschermende maatregelen zoals het dragen van een mondkapje in slecht geventileerde publieke ruimtes of thuisblijven bij klachten komen met een licht ongemak voor het individu. Dus verzint de ik-tiran alternatieve feiten om de risico’s te bagatelliseren en te doen alsof het coronavirus niet meer bestaat. In plaats van een gevaarlijk virus wat zich via de lucht verspreidt en breinschade geeft, gaat het om een verkoudheid die je voorkomt door je handen te wassen. Het collectieve probleem van een pandemisch virus is verworden tot iets wat iemand naast zich neer kan leggen als hen dat goed uitkomt.

Ernst Kuipers sloot de coronacrisis dan ook af met het idee van eigen verantwoordelijkheid voor ziek worden, waarbij kwetsbare mensen zichzelf maar moeten beschermen. De overheid brengt met die retoriek een tweedeling aan in de maatschappij, waarin ze doet alsof beschermende maatregelen puur bestaan voor de kwetsbaren, terwijl deze voor de gezonden alleen maar vervelend zijn.

Zonder enige vorm van preventie van covid geeft de samenleving daarmee te kennen dat een groep mensen niet meer mee mag doen. Maar ook al loopt de een meer risico dan de ander, de onderzoeken laten zien dat in feite iedereen kwetsbaar is voor het coronavirus – of kwetsbaar wordt na het oplopen van een besmetting. In feite is die tweedeling tussen kwetsbaren en gezonden een puur verzinsel.

Zoals Geert Wilders dagelijks polariseert in de Tweede Kamer, zo doet de samenleving hem eigenlijk na in het klein. Over de risico’s en de aard van verspreiding van het coronavirus verzint iedereen hen goed uitkomende feiten, waarbij een groep kwetsbaren gezet tegenover de gezonden het onderspit moet delven. Wat zegt het over Nederland dat het zo realiteitsontkennend en bikkelhard omgaat met ziekte?

Wat betreft covid zijn we allemaal een beetje Wilders. Bedenk dus daarom, voordat u snotterend de deur uitgaat: wilt u meer of minder kwetsbaren?