Wanneer omarmen onze toekomstmakers de zeven vinkjes?

Joris Luyendijk ging viraal met zijn betoog over diversiteit. Witte mannen met veel startkansen zouden te weinig inlevingsvermogen hebben, maar wel veel macht. Hoe zit dat bij onze toekomstmakers? Ook tech-bedrijven en investeringsfondsen hebben de mond vol van diversiteit, maar kunnen nog veel van Luyendijks ‘zeven  vinkjes ‘ leren. 

De zeven vinkjes Luyendijk maakt zich druk over zijn privileges. Hij kijkt daarbij verder dan kleur, geslacht en seksuele identiteit, de huidige maatstaven voor diversiteit. Luyendijk kwantificeert de startkansen van Nederlanders aan de hand van zeven  vinkjes . Mark Rutte, Hans Wiegel, Joris Luyendijk, het gros van de bestuurskamers: ze zijn wit, man, hetero, hebben VWO of gymnasium afgerond, gestudeerd aan een universiteit, minstens één welgestelde en/of hoogopgeleide en minstens één in Nederland geboren ouder.

Wat is het probleem van de  zeven vinkers  die Nederlands boardrooms bevolken? “Wij kunnen niet navoelen wat ontmoediging, achterstelling, uitsluiting of intimidatie is op basis van huidskleur, geslacht, sociale klasse, seksuele identiteit of cultuur.” Dit gebrek aan ervaring zou zorgen voor een gebrek aan inlevingsvermogen. Neelie Kroes merkte in Buitenhof terecht op dat we van een leider meer empathie mogen verwachten. Dat nota bene partijgenoot Rutte nieuwe Nederlanders opriep zich ‘in te vechten’ illustreert dat er tussen leiderschap en empathie nog een boel privileges staan, of minstens zeven  vinkjes .

Toch blijft het turven van gender en etniciteit op zijn minst ongemakkelijk, omdat het mensen reduceert tot een eigenschap die ze zelf niet hebben gekozen. P.C. Hooft-prijs-winnaar Arnon Grunbergs bekent bijvoorbeeld Joods te zijn – maar echt alleen als ernaar gevraagd wordt. Hij verwoordt het als volgt: “Identiteit is ook het etiket dat een ander op je plakt en dat je in gunstige gevallen weer kan verwijderen.”

Diversiteit in tech: meer dan gender Terwijl we van een schrijver mogen verlangen dat hij zich kan verplaatsen in  andere groepen , blijkt dat bij de uitvinders van de toekomst (tech-bedrijven) nog vaak een uitdaging. Meer diversiteit bij technologiebedrijven is echter hard nodig omdat deze bedrijven verregaande impact hebben op onze maatschappij: ze bepalen steeds vaker hoe we daten (online), eten bestellen (binnen tien minuten) of de wereld zien (via een Facebook-algoritme). Het resultaat van niet-diverse tech-bedrijven: een algoritme dat vrouwen  lagere kredietwaarderingen geeft , camera’s die geen gezichten van  zwarte mensen herkennen  en het racistische algoritme van de Belastingdienst dat uitmondde in de toeslagen-affaire.

In de technologie-industrie klinkt al langer de roep om diversiteit; zo zijn er tal van initiatieven als Women in Tech en Fundright, dat streeft naar meer financiering voor vrouwelijke founders. Dat blijkt hoognodig. Slechts een op de zes fondsen investeert in een startup geleid door een vrouw, 87 procent van de fondsen heeft geen enkele vrouwelijke investeerder. Er is zelfs een heus fonds voor vrouwelijke founders opgezet:  Borski.

Het fonds is vernoemd naar Johanna Borski, een vrouwelijke investeerder en rolmodel voor veel vrouwelijke ondernemers. Het is een wat ongelukkig gekozen naam. Borski investeerde in De Nederlandsche Bank, dat nauw betrokken was bij  de Nederlandse slavernij. Ook redde ze de Nederlandse Handel-Maatschappij. Dit bedrijf is niet onbekend; we herkennen het van zo’n beetje elke leeslijst:  Max Havelaar, of De Koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij. Een boek over de misstanden in Indonesië, even schrijnend als briljant geschreven.

De keuze om een fonds te vernoemen naar een vrouwelijke ondernemer die investeerde in slavernij en onderdrukking is illustratief voor de beperkte definitie van diversiteit in technologie. Fondsen als Borski kunnen dan ook wat leren van de zeven  vinkjes  van Luyendijk. Het is prettig dat niet alleen Jan-Willem, maar ook Anne-Fleur (die zes  vinkjes  scoort) straks kans maakt op financiering. Echte diversiteit betekent echter dat ook Mohammed, Shirley, Henk, Ingrid, Delano en Fatima een kans maken. Welk fonds durft het aan?