Wanneer komen we weer bij zinnen?

Dat we tot half maart erg bang waren voor de gevolgen van de verspreiding van het virus kon ik me voorstellen. De WHO gaf aan dat de sterftekans als je besmet raakte rond de 3% lag. De beelden van de ziekenhuizen in Bergamo waren verschrikkelijk. De virologen, epidemiologen en doctoren op televisie gaven aan, dat ze nog heel weinig wisten en waarschuwden ons voor de vele manieren waarop we besmet zouden kunnen raken, tot en met het aanraken van muntjes aan toe.

Dat er toen weinig ruimte was voor de relativeringen, die ik al kon aanbrengen door het goed bestuderen van de internationale verspreidingspatronen (zoals Rome en Napels waar veel minder aan de hand was dan in Lombardije), kon ik me indenken.

Half maart stelde ik via Peil.nl vast dat 43% van de Nederlanders dacht dat ze een kans van meer dan 50% hadden om besmet te geraken. Ongeveer een derde van de Nederlanders was bang dat als ze besmet zouden raken dat voor hen fataal zou zijn. Bij de Nederlanders tussen 55 en 64 jaar was dat 50% en tussen 65 en 80 jaar was dat 60%.

Een fors deel van de Nederlanders had toen, laten we het maar noemen zoals het is, primaire doodsangst. En volkomen begrijpelijk door het nieuws dat op hen afkwam.

Sindsdien is er steeds meer bekend geworden over het virus. Wat het echte sterfterisico is. (De oversterfte in Nederland is volgens het CBS tot nu toe ruim 8.000 geweest. Meer dan 5.000 hiervan waren boven de 80 jaar. Van de ruim 500 personen onder de 65 jaar die overleden zijn, had circa 85% onderliggende aandoeningen).

Daarnaast weten we ook steeds meer waar het virus wel toeslaat en waar niet. Buiten (vrijwel) niet, via voorwerpen niet, vooral bij superspread events, etc. ( lees meer hier ).

Maar wat mij opviel en sterk ergerde, was dat we op de televisie amper of niet de nieuwste informatie horen (die een behoorlijk deel van de angsten van de mensen zou kunnen wegnemen). En dat we van virologen, epidemiologen en bestuurders eigenlijk alleen horen dat de gevaren nog groot zijn, zeker als we ons niet houden aan… en dan komt het…

Terwijl het aantal besmette personen in Nederland nu vrijwel nul is, worden we geacht ons te gedragen of we ieder moment besmet kunnen worden of iemand anders kunnen besmetten.

De deskundigen op tv laten niet na te waarschuwen voor een tweede golf (waarbij de kijkers het gevoel krijgen dat we weer naar de situatie gaan van eind maart). Zelfs terwijl er nu meermalen is gebleken dat ook als we ons buiten massaal niet aan de voorschriften houden er toch geen stijging van besmettingen is, wordt dat niet groot gebracht en eigenlijk alleen gedownplayed.

Maar ook onze bestuurders hebben inmiddels een scala aan standaard mantra’s:  “mondbescherming biedt schijnzekerheid”,  “als we ons niet aan de anderhalve meter afstand houden loopt het helemaal mis” en de nieuwste uit deze hitserie “het virus is nog niet klaar met ons”.

Wat men zich blijkbaar niet realiseert is dat al die opmerkingen grote gevolgen hebben op de psyche en het gedrag van mensen. Zeker sinds ze half maart al in een soort geestestoestand zijn gebracht waarbij ze overal gevaar zien om aan dit virus te overlijden.

Bij ieder interview met Prof. Van Dissel en Prof. Wallinga zie je hetzelfde patroon terug. Een constante manier van mensen als het ware gegijzeld te houden in hun eigen angst.

Het interview van Prof. Wallinga vrijdag was daar een goed voorbeeld van. Het ging erom dat het reproductiegetal weer aan het stijgen was. Het NOS nam dat nieuws over en meldde “Het reproductiegetal groeit …. langzaam boven de 1 uit”

Niet alleen is dat cijfer nog steeds onder de 1, maar besef ook dat er nu nog maar 1% van de ziekenhuisopnames zijn van eind maart. En dat bij hele kleine getallen alleen op basis van toeval het al kan zijn dat de reproductiefactor boven de 1 uit komt. Als er nog slechts 10 besmette personen zijn en die besmetten er samen 11, dan is die factor dus hoger dan 1.

Wat de medici, bestuurders en redactie van programma’s als Op1, blijkbaar niet onderkennen is dat ze hierdoor nog veel mensen onnodig in spanning houden. Dat is slecht voor hun gesteldheid, dat is slecht voor onze samenleving, dat is slecht voor de volksgezondheid en dat is slecht voor de economie. Mensen zijn daardoor teveel in spanning en doen een aantal zaken niet, die wel goed voor hun gezondheid zouden zijn en ook goed voor de economie. Maar zeker ook voor de volksgezondheid.

Om eens aan de deskundigen, de bestuurders en zeker ook de media te laten zien wat voor desastreuze effecten hun optreden heeft, heb ik via Peil.nl afgelopen weekend bij 3.600 mensen vastgesteld hoe groot ze de kans achten dat ze – als ze besmet raken – aan het virus dood zullen gaan. En ik heb dat in een tabel weergegeven naar leeftijdsklasse. Daarbij staat vermeld  wat op basis van de feitelijke cijfers van dit moment de schatting is van de werkelijke sterftekansen als je besmet raakt.

U ziet hier hoeveel hoger de Nederlanders hun risico inschatten om te sterven aan een besmetting dan het werkelijk zo is (nog los van de kans om überhaupt besmet te worden).

Bij de Nederlanders onder de 45 jaar schat men die kans meer dan 425 keer zo groot in. Bij mensen tussen de 55 en 64 jaar is dat een factor van 65. En bij Nederlanders tussen 65 en 80 jaar is dat 15.

Hoe groot denkt u dat de schade is (op allerlei terreinen) dat Nederlanders hun risico’s zo slecht inschatten?

Wordt het niet eens tijd dat alle betrokkenen (dus medici, bestuurders en media) de Nederlanders een reëel beeld geven van wat het gevaar van dit virus is? In plaats van voortdurend de angst aan te wakkeren. Waardoor er veel overbodige schade wordt aangericht.