Waarom vooral regeringspartijen weglopen met de SGP

Groot respect alom voor de begin deze week overleden SGP’er Bas van der Vlies. Iedereen, heus niet alleen in eigen kring, sprak zijn droefheid uit over het verscheiden van deze voormalige volksvertegenwoordiger. In totaal zat hij 29 jaar in de Tweede Kamer, waarvan niet minder dan 24 jaar – van 1986 tot 2010 – als fractievoorzitter van zijn partij. Zoiets komt in deze tijd van voortdurende ‘politieke vernieuwing’ nog maar zelden voor.

Van der Vlies gold – net als zijn opvolger Kees van der Staaij – als het ‘staatsrechtelijk geweten’ van de Kamer. Hij wist alles, of zo goed als alles, over de  grondwet en over de parlementaire positie daarin. Als je je afvroeg hoe de vork precies in de steel stak, kon je steeds bij Van der Vlies terecht. Want hij was naast bijna alwetend ook vriendelijk en behulpzaam.

De populariteit van Van der Vlies was niettemin opmerkelijk. Zijn politieke opvattingen strookten immers in het geheel niet met het Nederlandse staatsrecht. Van der Vlies was – net als na hem Van der Staaij – aanhanger van opinies die zo goed als uitsluitend in de biblebelt leven, en die zelfs daar zeker geen gemeengoed zijn.

De streng protestantse SGP, waarvan hij zo lang het boegbeeld was, is voorstander van een theocratie, een landsbestuur gebaseerd op Bijbelse waarden. Verder acht de partij de overheid gemachtigd om bij ernstige vergrijpen, zoals terrorisme, de doodstraf op te leggen. Ook dat is niet bepaald een gangbare mening.

Nog sterker omstreden is waarschijnlijk het vrouwenstandpunt van de SGP. Volgens deze partij is het ‘regeerambt voorbehouden aan de man’. Politiek bedrijven zou in strijd zijn met de roeping van de vrouw. Tot 2006 konden vrouwen zelfs geen lid worden van de SGP. Pas in 2013 stond ze vrouwen toe zich voor de partij verkiesbaar te stellen. Dat laatste gebeurde echter allerminst vrijwillig. Een uitspraak van de Hoge Raad was nodig om haar ertoe te dwingen. Inmiddels telt de SGP een gemeenteraadslid en zelfs een wethouder van het vrouwelijk geslacht. Waarom je namens een partij politiek actief zou willen zijn die je eigenlijk niet ziet zitten, ontgaat me. Maar blijkbaar hebben deze vrouwen er geen moeite mee.

Met andere woorden: de SGP-uitgangspunten staan ver, zeer ver af van die van alle andere partijen, inclusief de in religieus opzicht geestverwante ChristenUnie. Dus hoezo ‘staatsrechtelijk geweten’? De orthodoxen willen toch een heel ander bestel? En waarom staan vooral de ‘kartelpartijen’ zo positief tegenover de SGP?

Het antwoord is simpel. De SGP vindt wel dat alles heel anders zou moeten dan het is, maar maakt daar in de praktijk geen ononderhandelbaar strijdpunt van. Ze streeft langs parlementaire weg naar een theocratie en naar de doodstraf, en zal daar nooit een meerderheid voor vinden. Daar legt ze zich redelijk probleemloos bij neer.

En wat haar vrouwenstandpunt betreft: de partij stelt zich weliswaar slechts zeer schoorvoetend open voor de vrouw, maar laat anderen geheel vrij in hun keuze. Dat een niet onaanzienlijk deel van Kamer en kabinet uit vrouwen bestaat accepteert zij onder morren. Ze gaat volop in debat met vrouwelijke bewindslieden, zonder ze voor de voeten te werpen dat ‘het regeerambt’ hun niet toekomt. Ook heeft zij bij mijn weten nooit bezwaar gemaakt tegen het feit dat het Nederlandse staatshoofd zo ontzettend lang een vrouw was.

Integendeel: de partij doet nauwelijks moeilijk. Een enkele keer steunt zij wel een motie van wantrouwen tegen een kabinet, maar meestal houdt zij een regering juist kwispelend kopjes gevend in het zadel. Geen wonder dat kabinetten nogal weglopen met de ‘mannenbroeders’, al hebben die nooit deel uitgemaakt van de macht. En geen wonder dat premier Mark Rutte in 2018 aanwezig was op het SGP-eeuwfeest om met een dienstwillige glimlach flink wat veren te steken in bevindelijke achterwerken. Je weet maar nooit of je de drie Kamerzetels die de partij traditiegetrouw bezet nog eens nodig hebt.