Waarom voor Mark Rutte andere regels gelden

Iedereen die in Nederland met zijn billen bloot moet om een uitkering te ontvangen, elke bejaarde die wordt gecontroleerd om te zien of hij niet wel eens met een andere bejaarde samen boodschappen doet, elk slachtoffer en potentieel slachtoffer van het toeslagenschandaal, elke Nederlander die van de fiscus wel eens een verhoging of een boete heeft gehad, al die miljoenen hebben dezer dagen van Mark Rutte een stevige pets in hun gezicht gekregen. Hij heeft ze laten zien dat ze onderknuppels zijn, horigen, grauw gepeupel dat eronder gehouden moet worden.

Dat deed de premier met laconieke opmerkingen over het feit dat hij vier jaar lang een onkostenvergoeding heeft gekregen voor vervoer, terwijl hij daar niets aan uit te geven had. Mijnheer wenst de extra inkomsten ten bedrage van 20.000 euro niet terug te betalen, want – zegt hij – het was volkomen terecht. Het mocht. Eerst hadden het ze het geprobeerd met declaraties en dat werkte niet. Hoe zo werkte dat niet? Ik heb vijfendertig jaar voor de baas door het land gereisd en het ging prima met die declaraties. Ik moest vervoerbewijzen en rekeningen overleggen. Daarna werd uitbetaald. Miljoenen Nederelanders hebben zo op basis van declaraties hun reiskosten vergoed gekregen.

Maar in de verheven wereld van Rutte is het niet uitvoerbaar.

En dat vertelt hij tegen onderdanen die in hun doen en laten met de overheid elke eurocent moeten verantwoorden, op hun werk per vijf minuten tijd zitten te schrijven. Hij durft te zeggen; “Toen was iedereen het er over eens dat zulke forfaitaire vergoedingen beter waren. Dat stond ook los van de vraag of iemand gebruik kon maken van een fractieauto.” Hij vindt het daarom ook ingewikkeld om het bedrag terug te betalen.

Ingewikkeld! We hebben de afgelopen week tal van wanhopige mensen op de tv gezien voor wie het ook ingewikkeld was om terug te betalen. Omdat ze een laag inkomen hebben. Omdat de fiscus ten onrechte een schuld van tienduizenden euro’s aan hun lijf hangt. Maar hier is wordt het woord “ingewikkeld” in een andere betekenis gebruikt dan de premier het doet. Bij hem betekent dit “ingewikkeld” dat het niet helemaal eerlijk is. Om wat voor het vaderland te doen en vast maar 20.000 euro terug te storten is helemaal niet ingewikkeld voor iemand die in de salarisklasse van Rutte zit met zijn premierschap en zijn vorige functies bij Unilever. Zolang hij niet als Patrick Kluivert gokschulden maakt, is het helemaal niet ingewikkeld om ten onrechte ontvangen bedragen terug te storten. Dan nog trouwens blijft de vraag waarom de premier is vrijgesteld van verschuldigde rente, opslagen en boetes. Zou het echt waar zijn dat ze in het Binnenhof vijftien jaar geleden iedereen een riante reiskostenvergoeding gaven, of je nu reisde of niet?

Hoe dan ook, dit alles is een zware klap in het gezicht van miljoenen Nederlanders juist omdat zij anders gewend zijn en er misschien wel van uitgingen dat in Nederland iedereen door overheidsinstanties hetzelfde behandeld wordt. Bijvoorbeeld omdat de Grondwet dat voorschrijft.

Kijk, als je in een of ander Zuidamerikaans land leeft, dan weet je dit. Dan ben je ermee opgevoed. Dan is het volstrekt duidelijk dat voor de machtigen andere regels gelden dan voor jou. Daar word je niet meer boos of ongelukkig van. “Waarom houden Brazilianen zo van voetbal?” vroeg een socioloog uit dat land zich af. Zijn antwoord: “Wat op het veld gebeurt, weerspiegelt de de ideale maatschappij. De spelregels zijn voor iedereen hetzelfde en de winnende partij kan ze niet in haar voordeel veranderen. Bovendien is er een scheidsrechter die erop toeziet dat door iedereen volgens de vastgelegde spelregels wordt gevoetbald”. In dat stadion zijn de supporters even weg uit de echte wereld waar de rijken en de machtigen alles in hun voordeel weten om te buigen.

Dat lieten de antwoorden van Rutte over zijn reiskostenvergoeding zien: wie in dit land aan de winnende hand is, kan de spelregels in zijn voordeel veranderen. En een scheidsrechter is in geen velden of wegen te bekennen.

Zó zit dat. Daarom gelden voor een Mark Rutte andere regels dan voor een of andere Jan Lul van de Hogebomen.

We moeten er alleen nog maar aan wennen. Zodat we die pets niet meer voelen.