Waarom vlees- en vliegtaksen gevaarlijk zijn

Het is aan Jan met de Pet en zijn gezin om hun verantwoordelijkheid te nemen zoals dat dan zo fraai heet. En niet aan de oligarchen aan onze kant van de nieuw getrokken streep tussen goed en kwaad.

In de jaren vijftig kwam er in gewone arbeidersgezinnen lang niet elke dag vlees op tafel. Daarvoor verdiende vader te weinig centjes. Wij hadden thuis wel elke dag jus. Die maakte mijn moeder op basis van soepvlees. Ook zaten er spaarzaam balletjes in de maaltijdsoep voor zaterdag en zondagmiddag. Dan was er rundvlees bij het warme eten, dat uren op het peteroliestelletje had gesudderd en half uit elkaar was gevallen. En door de week misschien wel eens een keertje doorregen spek of een beetje

Elke dag vlees op tafel kwam pas na de grote loonrondes van de jaren zestig, toen de soberheid van de wederopbouw vrij abrupt plaats maakte voor de consumptiemaatschappij. Daarna was elke dag vlees op tafel geen privilege meer van de lui in de betere buurten, de families die niet in een gemeenteflatje woonden maar in de vrije vestiging. Het zou tot de jaren zeventig duren, voor vliegvakanties voor grote groepen van de bevolking bereikbaar werden. Voor die tijd waren vliegreizen voorbehouden aan de deftigheid.

In Polen werden de voedselprijzen met subsidies kunstmatig laag gehouden. Toen  het communistische regime in 1970 en 1976 probeerde die in te trekken, riep het groot arbeidersverzet op zodat de maatregelen werden ingetrokken. In 1980 probeerde men het opnieuw maar dan met vlees. Dat werd tweemaal zo duur en kwam daardoor buiten het bereik van de arbeiders. Het werd meteen onrustig in het land en in dat klimaat kon een zekere Lech Walesa, werkzaam bij een scheepswerf in Danzig, de vrije vakbond Solidarnoc oprichten. De rest is geschiedenis…

Iets vergelijkbaars valt te verwachten als Nederland een vlees- en een vliegtaks invoert.

Er zijn klemmende redenen om de productie van dierlijke producten en het aantal vliegbewegingen drastisch aan te pakken. Daarvoor hoef je alleen maar te denken aan het laatste klimaatrapport. En aan de oorlog in de Oekraïne die ons heeft geleerd dat de mondiale voedselzekerheid veel precairder is dan we allemaal dachten.

Toch is beprijzing geen verstandige oplossing. Het is toch al bij bijstandsgerechtigden en werkende armen grotendeels uit het menu verdwenen. Nu de prijzen op een breed front aan het stijgen zijn, moeten ook mensen die daar net boven zitten, voorzichtig zijn bij de slager. Belastingheffing maakt dan het dagelijks stukje vlees op tafel en een vliegvakantie opnieuw een privilege voor de rijken

Met andere woorden: als je portemonnee maar dik genoeg is, mag je vrijelijk het milieu verpesten en de aarde verder opwarmen. Het is aan Jan met de Pet en zijn gezin om hun verantwoordelijkheid te nemen zoals dat dan zo fraai heet. En niet aan de oligarchen aan onze kant van de nieuw getrokken streep tussen goed en kwaad.

Tegen dit soort argumentatie wordt meestal ingebracht dat niet iedereen aan de Herengracht of in Aerdenhout kan wonen. Dat is een drogreden. Een warm en betaalbaar onderkomen is een burgerrecht, een villa niet. Dit soort vergelijkingen deugen niet, los van het aanmatigend karakter. Drank, sigaretten, dope? Wij zien dat de Zuidas uitstekend blijft functioneren ondanks het feit dat daar menig lijntje wordt gesnoven en menige bel dure whisky gedronken. Dat komt omdat men daar genoeg verdient om zich deze genoegens te kunnen veroorloven. Anders wordt het als je inkomen daarvoor te laag is. Dan ondermijnt een verslaving je bestaansbasis. Door de continue prijsverhogingen van tabaksproducten wordt een vergelijkbaar effect gesorteerd. Bovendien hebben misdaadorganisaties een lucratieve markt ontdekt: zij ontduiken de torenhoge accijnzen door illegale import en productie. Als de vleestaks maar hoog genoeg wordt gesteld, komt misschien een vergelijkbare ontwikkeling tot stand: bijvoorbeeld worsten onder de toonbank waarvan de kwaliteit op geen enkele wijze is gecontroleerd.

Voorlopig houden de rechtse partijen de vleestaks tegen omdat zij de agrarische massaproductie van vlees willen beschermen. Linkse partijen snijden zich in de vingers door deze vorm van belastingheffing te blijven bepleiten. Je creëert er namelijk het soort onrecht mee dat je wil bestrijden. Je schept privileges in plaats van dat je ze afschaft. Dat hebben mensen aan de onderkant van de samenleving haarscherp door.

Als de landbouw het klimaat en het milieu verpest, dan moet je het probleem aanpakken bij de bron. Dat zijn de structuren waarin onze boerenstand gedwongen is. Zij kunnen alleen overleven door steeds maar te gaan voor schaalvergroting en een hogere productie. Zij zitten met gouden ketenen vast aan de banken die de enorme investeringen in technologie voorfinancieren. Zij leveren een enorme productie die uiteindelijk weinig meerwaarde oplevert en na aftrek van alle kosten niet veel meer te bieden heeft dan een tamelijk schraal bestaan.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over geschiedenis en politiek.

cc-foto: Republica