Waarom Uber (nu) geen belasting ontwijkt

Ophef! Uber heeft een ‘sweet heart deal’ gesloten in de vorm van een ruling met een Nederlandse belastingdienst waarbij miljarden zijn gemoeid. Politici en opiniemakers buitelen over elkaar heen om het fiscale handjeklap van de taxidienst streng te veroordelen. Uber heeft al een slechte reputatie op het gebied van arbeidsomstandigheden en oneerlijke concurrentie, en het feit dat ze nu nog eens haar intellectuele eigendom verplaatst van Bermuda (of all places!) naar Nederland is koren op de molen voor de critici van het bedrijf.

Maar is die kritiek wel terecht? De waarheid is volgens mij veel genuanceerder.

In 2013 is de OECD het BEPS (‘base erosion and profit shifting’) project gestart met als doel om het internationale fiscale speelveld te hervormen. Na de financiële crisis is pijnlijk duidelijk geworden dat multinationals en vermogende particulieren agressief belasting wisten te ontwijken, waardoor belasting betalen voor deze groep belastingplichtigen meer een selectieve bezigheid was geworden dan het betalen van de prijs van onze beschaving. De OECD heeft via verschillende actiepunten stappen gezet om paal en perk te stellen aan de meest flagrante vormen van agressieve belastingontwijking en landen hebben deze aanbevelingen grotendeels overgenomen.

Een van de uitgangspunten van het BEPS-project was om winst te belasten daar waar de bedrijfsactiviteiten plaatsvinden. Want wat bleek? Amerikaanse (met name) multinationals parkeerden massaal hun intellectuele eigendom in fiscaal zonnige oorden. Uber, maar ook Google en Apple, hielden hun intellectueel eigendom (IE) op de balans van bedrijven op Bermuda of andere fiscaal vriendelijke landen (lees: 0% winstbelasting) met de gedachte dat de eigenaar van het intellectuele eigendom gerechtigd is op het leeuwendeel van de winst.

Dus als je een iPhone koopt in een Apple store, of een taxirit bij Uber bestelt, dan gaat maar een klein deel van de winst die Apple of Uber maakt naar de Nederlandse schatkist. Het overgrote deel belandt, via een Ierse omleiding, in een Caribische tax haven.

Dat moest maar eens afgelopen zijn vonden de OECD landen. Om dergelijke wassen neus-opzetjes te bestrijden moeten bedrijven die intellectueel eigendom bezitten nu ook functies uitoefenen die gerelateerd zijn dat IE (zoals R&D, exploitatie en patentbescherming). En Bermuda leent zich daar niet voor.

Dus moest Uber wel op zoek naar een nieuwe stek voor haar IE. Uit de SEC filing die Uber heeft gedeponeerd blijkt dat Uber een van de bedrijven in Bermuda heeft verplaatst naar Nederland. Waarschijnlijk vanwege het feit dat Uber in Nederland actief is en een relatief grote aanwezigheid heeft. Fiscaal is een dergelijke verhuizing een niet al te lastige exercitie omdat je in Bermuda nou niet veel hoeft achter te laten, maar ik vermoed dat dit een van de gespreksonderwerpen was met de Nederlandse fiscus: kan de fiscus bevestigen dat de IE aan Nederland kan worden toegerekend?

Een direct gevolg van de verhuizing is dat op basis van Nederlandse boekhoudregels Uber de verhuisde IE op haar openingsbalans mag waarderen tegen de waarde in het economisch verkeer en daarop afschrijven. Geen fiscale truc, gewoon Nederlands boekhouden. En op basis van de waardering ten tijde van haar beursgang, is de Uber IE enorm waardevol. Dat leidt er toe dat Uber de afschrijving van haar Nederlandse winst mag brengen. En daarmee was de ophef geboren.

Nederlandse winst? Uber maakt al jaren verliezen in Nederland, dus heel veel fiscaal plezier zal Uber nou ook niet hebben van dit extra ‘afschrijvingspotentieel’. Zou Apple dezelfde route kiezen, dan zouden de vlaggen uitgaan. Immers tegenover de afschrijving van de Apple IE staan de inkomsten die komen uit de verkoop van Apple-producten, waar ook ter wereld gemaakt.

Kortom, op het eerste gezicht lijkt het alsof Uber een odieuze truc heeft uitgevoerd met als doel om de Nederlandse schatkist een loer te draaien. De waarheid is echter dat een in Nederland gevestigd bedrijf (zij het met tropische roots) hoogwaardige technologie op haar balans heeft staan. De vraag is of, gezien de substantiële verliezen die Uber maakt, die in de toekomst vruchten gaat afwerpen. Maar echt armer zijn wij er niet van geworden.