Waarom rechtse partijen zich intensief bemoeien met de fusie tussen PvdA en GroenLinks

Het is aandoenlijk hoe de mogelijke fusie tussen PvdA en GroenLinks niet alleen binnen de betrokken partijen tot discussie leidt, maar ook sterke reacties bij rechts Nederland uitlokt. De intensiteit van deze reacties suggereert dat de fusie als een potentiële bedreiging wordt gezien.

Binnen de PvdA bestaat al langere tijd verdeeldheid over een verregaande samenwerking met GroenLinks. Prominenten zoals Ad Melkert, Rob Oudkerk en Hans Spekman vrezen dat de sociaaldemocratische identiteit verloren gaat en dat traditionele kiezersgroepen zich niet meer vertegenwoordigd zullen voelen. Opmerkelijk is dat hun argumenten tegen de fusie al jaren dezelfde zijn en steeds opnieuw worden herhaald. Deze voorspelbaarheid heeft ertoe geleid dat hun kritiek binnen de linkse achterban grotendeels is uitgewerkt en alleen nog op rechts enthousiast wordt ontvangen.

Daartegenover staat dat een forse meerderheid van de leden bij zowel PvdA en GroenLinks zich via referenda heeft uitgesproken vóór een gezamenlijke koers, wat duidt op brede interne steun voor de fusie. In dat licht kan men zich afvragen in hoeverre de kritiek van Melkert, Oudkerk en Spekman een waardevolle leidraad is. De periode waarin zij invloedrijk waren binnen de partij werd gekenmerkt door electorale neergang en interne crises. Het feit dat zij zich nu faliekant tegen de fusie uitspreken kan zelfs als een argument vóór worden gezien: als deze prominenten iets een slecht idee vinden, is de kans aanzienlijk dat het juist een goed plan is.

In een politiek landschap dat de afgelopen jaren steeds verder is gefragmenteerd kan de fusie van PvdA en GroenLinks een nieuwe dynamiek creëren. Waar links de afgelopen jaren verdeeld opereerde, biedt een sterke, verenigde partij mogelijk een alternatief voor progressieve kiezers die zich niet aangesproken voelen door de huidige rechtse regeringscoalitie. Tegelijkertijd kampt het huidige kabinet met interne spanningen en complexe beleidsvraagstukken waarvoor men maar geen oplossing wil vinden. In dat licht kan de rechtse aandacht voor de linkse fusie ook dienen als afleiding van de worstelingen binnen de eigen regeringscoalitie.

Een belangrijk aspect in deze discussie is de rol van Frans Timmermans. In tegenstelling tot veel van zijn critici heeft Timmermans een uitgebreide staat van dienst, zowel nationaal als internationaal. Zijn ervaring binnen de Europese Commissie en zijn expertise op terreinen als klimaat en geopolitiek maken hem een zwaargewicht in het debat. Waar rechtse critici hem wegzetten als een exponent van de ‘elite’, heeft hij aantoonbare kennis en ervaring op de thema’s waarover hij spreekt – een eigenschap die in de hedendaagse politiek niet altijd vanzelfsprekend is.

De intensieve bemoeienis van rechts met de fusie tussen PvdA en GroenLinks lijkt dus voort te komen uit een combinatie van ideologische en strategische overwegingen. Enerzijds wordt de fusie gezien als een verandering binnen de sociaaldemocratie zelf, anderzijds als een potentieel krachtige electorale tegenhanger van het huidige wankele rechtse kabinet. De argumenten tegen de fusie klinken steeds vaker als een herhaling van zetten en lijken slechts weerklank te vinden op rechts. Misschien moeten we eens minder naar dat gemopper luisteren en bij iedere weerklank vragen waarom rechts niet eerst eens naar zichzelf kijkt. Na 1,5 jaar regeren kan toch echt wel de vraag worden gesteld wanneer rechts eens ophoudt met ruzie maken en aan de slag gaat.

 Anders gaat de nieuwe combinatie GroenLinks PvdA hiermee aan de haal.