Waarom pubers kiezen voor de jihad

De jongen uit Gouda die naar Syrië vertrok om terrorist te worden was slechts 15 jaar. Net okselhaar gekregen en nog niet oud genoeg om zelfs maar op een scooter te mogen rijden. Het is nog maar een kind. Wat zou hem bewogen hebben om Nederland te verlaten? Had hij het gevoel dat hij er niet bij hoorde?



Ik heb weinig ervaring met radicalisering maar weet wel hoe pijnlijk de boodschap voor een puber kan zijn dat je ‘anders’ bent. Als lesbo-in-de-dop hoorde ik er op school niet bij. Een goede vriendin had ook het talent om buiten de groep te vallen en samen deden we het laatste schooljaar niet meer ons best om erbij te horen. We sloten onszelf uit voordat de groep ons kon uitsluiten. Dat bleek een veel betere strategie voor het behouden van onze eigenwaarde.

Als ik er op terugkijk verbaast ons gedrag me. Waarom was buitengesloten worden zo erg en zetten we alles op alles om dat te voorkomen? Hersenwetenschapper Eveline Crone verklaart het: zij beschrijft hoe uitsluiting bij pubers zorgt voor activiteit in het deel van de hersenen dat ook wordt geactiveerd bij fysieke pijn. Als volwassene vind ik buitengesloten worden ook niet leuk maar ik kan dan denken ‘ach wat kan het mij ook schelen.’ Tot die relativering zijn pubers nog niet in staat. Net als plannen, je aan afspraken houden en op tijd opstaan. Ze moeten het allemaal nog leren.

Hoe is het dan om nu puber en moslim te zijn? Als een meisje een hoofddoek draagt wordt ze daarop aangekeken. Als ze dat niet doet wordt haar gevraagd waarom niet. Als jongeren in actie komen voor de oorlogsslachtoffers in Gaza, wordt hen verweten dat ze niet protesteren tegen Isis. Als ze een mening hebben, moeten ze zich verantwoorden voor iedereen die zich moslim noemt.

Iedere keer krijg je als islamitische jongere dezelfde boodschap: hoe hard je ook je best doet, er helemaal bij horen doe je nooit.  Niet bij je ouders en ook niet bij je landgenoten. Ik kan het mij zo goed voorstellen dat onzekere pubers er dan helemaal niet meer bij wḯllen horen, de handdoek in de ring gooien en in de val lopen van die goed geoliede rekruteringsmachine van terroristen die zichzelf moslim noemen.

De jongen uit Gouda is hier geboren en getogen, in een gezin als alle anderen. Hij is gevaarlijk maar ook gewoon nog een joch dat in de knoop zit. Hoe kunnen we met z’n allen voorkomen dat meer van onze jongeren Syriëgangers worden? Ik weet het niet. Maar laten we beginnen met het erkennen van de identiteit van islamitische tieners en hen het gevoel te geven dat ze erbij horen. U bent zelf ook puber geweest, hoe had u behandeld willen worden? 

Hanneke Felten, adviseur Emancipatie en Inclusie bij Movisie, is co-auteur van ‘Opgelet! S ystematisch signaleren in zorg en welzijn’