Waarom prinses Laurentien is kleingemaakt

Het toeslagenschandaal ligt helemaal niet politiek gevoelig. Iedereen is het er over eens.

Prinses Laurentien is dan toch kaltgestellt. Maandag nam haar man, prins Constantijn, het in een interview met Sven Kockelmann nog vierkant voor haar op maar het is nu toch afgelopen met haar voorzitterschap van de stichting die slachtoffers van het toeslagenschandaal snel aan een serieuze schadevergoeding helpt. Ze zal wel omgeven zijn geweest door allerlei tiepjes die fluisterden: "Wees nou de wijste, houd de eer aan jezelf". Verstandige mensen weten dat je zulke adviseurs meteen de deur uit moet gooien  Maar Laurentien heeft naar die valse stemmen geluisterd.

De hele affaire in een notendop: een paar maanden geleden was er op het Ministerie van Financiën en bepaalde delen van politiek Den Haag gemor te horen dat die aanpak van Laurentien wel een beetje duur was. Merkwaardig genoeg zong Pieter Omtzigt ook een partij in dit koor. Het hielp niet. Toen kwamen er geruchten naar buiten dat anonieme ambtenaren op het Ministerie van Financiën hadden geklaagd over het grensoverschrijdend gedrag van de prinses aan de vergadertafel. Merk hierbij op dat Laurentien heeft gesteld dat ze nooit één op één met zulke functionarissen heeft gesproken. Er waren altijd toehoorders en getuigen aanwezig. Het moet dus eenvoudig zijn  deze beschuldigingen te concretiseren.

Helaas heeft de prinses daar niet op gestaan. Zij is bezweken onder de druk van de prevelaars die begonnen over "gevoelige kwesties" en "ministeriële verantwoordelijkheid". Zulke hoeders van de constitutie kwamen niet naar voren toen koning Willem-Alexander zich duidelijk uitsprak over ambtenaren die door het aantreden van het kabinet Schoof misschien gewetensproblemen konden krijgen. Zij moesten volgens Zijne Majesteit hun talenten maar buiten de overheid gaan ontplooien. Deze conclusie wordt in dom Nederland breed onderschreven maar is in strijd met de grondwet en het ambtenarenreglement. Laurentien raakte echter "in opspraak" over wat ze op welke manier naar voren zou hebben gebracht tijdens besloten vergaderingen. En dat terwijl binnenkort op Videoland te zien zal zijn dat premier Rutte in drift weleens stoelen door zijn kantoor gooide. Maar dat was niet erg "want hij maakte het meteen weer goed".

De toeslagenaffaire ligt helemaal niet politiek gevoelig. Van links tot rechts is men het er over eens dat de slachtoffers ruimhartig moeten worden gecompenseerd voor de vernietiging van hun levens en die van hun kinderen door een overheid die jarenlang consequent grensoverschrijdend gedrag vertoonde. Althans iedereen bewijst hier lippendienst aan. Het is een schandaal dat dit nog niet al lang is gebeurd. In plaats daarvan raken de slachtoffers verstrikt in eindeloze, gekmakende procedures. Prinses Laurentien wist die te doorbreken. Ze trad daarbij zeker op als verstoorder van de rust. Dat was hoogst noodzakelijk. Zij heeft echter in het openbaar geen enkele controversiële uitspraak gedaan. Zij heeft wel uitgelegd hoe haar stichting te werk ging. Die aanpak werd kennelijk als bedreigend ervaren en daarom moest zij een toontje lager leren zingen. Dat is gelukt. Zij is kleingemaakt.

En dat blijkt voor het Ministerie van Financiën niet genoeg. Sinds donderdag staat er op de site van de NRC een groot artikel met nieuwe klachten uit ambtenaarlijke hoek. Daaruit ontstaat de indruk dat Laurentien misschien wel eens snibbig reageerde als er vanuit het ministerie formele en wettelijke bezwaren werden geopperd voor oplossingen die kinderen van toeslagenouders voor hun eigen situatie aandroegen. Interessante tussenkop in het NRC-artikel: "Ambtenaren voelden zich soms denigrerend door de prinses behandeld alsof zij er niets van snapten".  Ook lezen wij dat ze zulke kinderen misschien wel aan wilde laten schuiven in talkshows, hetgeen men op het ministerie afwees "vanwege de kwetsbaarheid van de kinderen", wat gezien de manier waarop ze eerder door de overheid waren behandeld een gotspe mag heten. De prinses laat overigens weten dat ze dit nooit van plan is geweest. Ook alle andere opnieuw vage aantijgingen laat ze in het artikel ontkennen.

Hopelijk zijn er buiten de coalitie Kamerleden die hier met een beroep op de ministeriële verantwoordelijkheid stevige vragen over kunnen stellen aan premier Schoof en staatssecretaris Folkert Idsinga. Laat zij maar eens hom of kuit geven. Van de regeringspartijen valt in dezen niets te verwachten. Die zijn dezer dagen samen met het kabinet in besloten vergaderingen bezig alles dicht te timmeren zodat er tijdens de algemene beschouwingen geen ongelukken kunnen gebeuren. Het is niet Rutte 2.0, het is Rutte 20.0. Voor onvoorspelbaarheden is geen ruimte. En dus ook niet voor een Laurentien. En het boek van Omtzigt over een nieuw sociaal contract, dat is nep.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin ook al is de laatste put nu dicht. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de veelkleurigheid van de internationale wetenschapsbeoefenaars