Waarom politici weifelen om de crisis te beteugelen

Nog niet zolang geleden zei minister Opstelten dat een goede politicus primair rekening dient te houden met wat zijn kiezers vinden, ook wanneer dat de grootst mogelijke onzin is. Het gaat dus niet om de maatschappelijke werkelijkheid, nee, het gaat in de allereerste plaats om de perceptie die de kiezers van de werkelijkheid hebben. De politicus die daar niet van uitgaat, zal het slecht vergaan. Die opvatting getuigt van een werkelijk verbluffend nihilisme. Je moet als brave, en ooit fatsoenlijke VVD-politicus wel diep gezonken zijn en ziekelijk bang voor het rechtse populisme, om zulke levensgevaarlijke nonsens uit te kramen.

Zijn collega Verhagen liet vergelijkbare opvattingen horen. Als de kiezers onredelijke angsten hebben, dan moeten we daar begrip voor opbrengen. Onredelijke angsten zijn prima, als de bange gekken maar niet op de populisten gaan stemmen. Irrationaliteit is geheel in orde, mits het CDA die mag kanaliseren.

Wanneer de domste kiezers zouden menen dat de aarde plat is, dan leggen Opstelten en Verhagen niet uit waarom dat een waanidee is, integendeel, zij hebben er begrip voor en waarschuwen hun kiezers bij verre reizen toch vooral op te letten dat ze niet over de rand vallen. Zo wordt de democratie gegijzeld door de doodsnood voor de domste kiezer en door politici die onder alle omstandigheden bereid zijn de domste kiezer naar de mond te praten, of die, erger nog, het volledig eens zijn met het obscurantisme van die kiezers. Dat betekent onvermijdelijk dat het vrijwel onmogelijk wordt om het noodzakelijke en verstandige beleid te voeren.

We zien dat zowel in de Verenigde Staten als in de Europese Unie. De psychopaten van de Tea Party genieten de sympathie van niet meer dan 20 procent van het Amerikaanse electoraat. Hun vertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden hebben er echter door hun terroristische chantagepolitiek voor gezorgd dat de Verenigde Staten hun AAA-status hebben verloren, terecht hebben verloren overigens. Zij waren graag bereid de kredietwaardigheid van de VS op het spel te zetten om hun zonderlinge, fundamentalistische opvattingen door te zetten. Het was weer een nieuw dieptepunt in de aftakeling van het Amerikaanse politieke systeem.

In de EU is de toestand al niet veel beter. Waarom worden de maatregelen niet genomen die aan de financiële onrust een eind zouden kunnen maken en waar de deskundigen het grotendeels over eens zijn? Omdat de Europese politici doodsbenauwd zijn voor de populistische vleugel van het electoraat. Waarom zijn Rutte (die overigens zoals de meeste historici inderdaad niet rekenen kan) en De Jager zo zonderling vaag over de cijfers van de steunoperatie? Omdat ze electoraal bang zijn voor Wilders, die ten aanzien van de euro bereid is tot de meest stompzinnige retoriek. Welja, terug naar de gulden! De gulden bestaat als zelfstandige munt al zo’n dertig jaar niet meer. Wat er ook gaat gebeuren, van een zelfstandige Nederlandse munt zal het niet meer komen. Zo wordt de redelijkheid bedreigd door voorheen bage nihilisten en bange dorpelingen. Als de democratie zich blijvend laat gijzelen door de domste kiezers en de politici die met die domheid meegaan of haar zelfs ten eigen bate aanwenden, dan ziet het er slecht uit!

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Maarten van Rossem