Waarom moeten huren altijd stijgen?

De grootste huurverhoging in 30 jaar staat voor de deur. Deze komt boven op alle eerdere huurverhogingen, stijgende prijzen en achterblijvende lonen. Voor de verkiezingen beloofde een meerderheid van de Tweede Kamer een huurbevriezing, de PVV zei zelfs de huren te willen verlagen. Toch stemde alleen de PvdD, Denk en GL-PvdA voor de motie van SP-kamerlid Sandra Beckerman om de huren te bevriezen. Daarmee gaf de rechtse meerderheid groen licht voor de aankomende huurverhoging. Als je al niet overtuigd was dat ‘bestaanszekerheid’ een holle frase is dan ben je dat vast nu wel. Wonen is onbetaalbaar geworden, de volkshuisvesting bestaat niet meer.

De huren stijgen harder dan de inflatie. Sinds 1990 stegen de huren gemiddeld met 178.12%, de inflatie over de zelfde periode was 121.96%. Daarnaast bouwen corporaties weinig, doen ze zo goed als niks meer aan onderhoud, is dienstverlening iets van het verleden en is verbetering van het woongenot een ondenkbare illusie. Daar bovenop negeren corporaties ernstige problemen van huurders, het is inmiddels meer de regel dan een uitzondering. Zo worden bijvoorbeeld sociale huurders in Utrecht-West ziek van giftige schimmel, de woningcorporatie (Woonin) negeerde de problemen jarenlang. In 2012 schatte het RIVM dat ongeveer 750 duizend huishouden last hebben van vocht- en schimmelproblemen, dat is ongeveer 30% van alle sociale huurwoningen in Nederland. Waarschijnlijk liggen de werkelijke aantallen nog veel hoger, omdat niet alle gevallen worden gemeld.

Dienstverlening door woningbouwcorporaties is de afgelopen jaren terug gebracht tot het minimum. Waar men vroeger nog service leverde voor een kapot toilet, deurklink of verstopte dakgoot mag je dit tegenwoordig allemaal zelf oplossen. Het afbouwen hiervan is een soort krimpflatie, je blijft hetzelfde betalen maar krijgt er minder diensten voor terug. Wie kan zich tegenwoordig nog voorstellen dat woningbouwcorporaties huurders vroeger van kasten voorzagen?

Woongenot is een abstract begrip geworden. Huurhuizen worden zo goedkoop mogelijk gebouwd. Daarnaast hebben ze armoedige keukens en slechte badkamers. Maar ook bijvoorbeeld kromme deuren, water in de kruipruimte (met alle gevolgen van dien), schimmel, zijn ze regelmatig gehorig, hebben ze slechte isolatie en zijn ze vaak uitgeleefd en niet onderhouden.

Als je genoeg geld hebt om wat aan je huis te verbeteren loop je vaak op tegen een muur van bureaucratie en verouderde regels. Het komt er geregeld op neer dat de door jou geïnstalleerde afzuigkap, of net gelegde vloer, weer verwijderd mag worden als je gaat verhuizen, ook al is het een verbetering en heeft de volgende huurder daar gegarandeerd profijt van. Dat ieder huis van binnen hetzelfde moet zijn voor onderhoud is een onzinnig en verouderd argument, corporaties doen namelijk amper aan onderhoud. Bovendien zijn er genoeg manieren te verzinnen hoe een verbouwing door huurders wel vormgegeven kan worden.

Huurders worden altijd als collectief gezien, een unicum in onze individuele neoliberale samenleving. Is 70% van jouw buren voor de sloop van jouw wijk? Al wil je het niet, wordt je huis toch gesloopt. Bijna niemand kent zijn buren nog, maar toch besluiten zij mee over jouw huis. In een gelijksoortige situatie bij koophuizen heeft iedere eigenaar een onderhandelingspositie, houdt er een zijn poot stijf dan gaat het hele plan niet door.

Dat huurders altijd als collectief worden gezien is ook te horen aan de argumenten die worden gebruikt om de jaarlijkse huurverhoging te verdedigen. Zo moeten huurders begrijpen ‘dat er een grote vraag is naar betaalbare woningen’, zonder de jaarlijkse huurverhoging kunnen deze woningen zogenaamd niet worden gerealiseerd. Ook wordt vaak beweerd dat onderhoud te duur is. Regelingen zoals de vennootschapsbelasting en verhuurderheffing zijn hier de boosdoeners. Corporaties beargumenteren altijd de noodzaak van een huurverhoging met het argument voor het betalen van huur. Dat zijn twee totaal andere dingen. Ze gaan daarmee ook voorbij aan het feit dat de meeste huurhuizen al zijn afbetaald, corporaties maken hier dus ‘winst’ op. De vraag waarom de ‘winst’ van corporaties altijd moet groeien wordt nooit beantwoord.

Als je corporaties hoort zou je haast medelijden met hen krijgen, die arme stakkers die zich in hun nobele strijd in het zweet werken voor onze volkshuisvesting. Wat de corporaties liever niet vertellen is dat ze beschikken over enorme rijkdom, en dus in werkelijkheid helemaal niet zoveel geld tekort komen. Woonin, de Utrechtse woningbouwcorporatie die jaren lang schimmelproblemen negeerde, heeft een eigen vermogen van 4,4 miljard euro blijkt uit hun jaarverslag van 2022. Een “gezonde financiële positie” zoals ze het zelf noemen. In dat zelfde jaar maakte de grootste corporaties van de Domstad een jaarwinst (operationeel resultaat) van 323 miljoen euro, het verschil tussen huurinkomsten en uitgaven (onderhoud, rente, organisatie). Utrecht is niet uniek.

Het lijkt soms wel of corporaties denken dat we hun gesjoemel, fraude, corruptie en geldverspilling zijn vergeten. In 2013 is hier zelfs een parlementaire enquête over geweest. Van een cruiseschip tot Maserati van de zaak, corporaties verspilde miljoenen. Met zulke enorme en onzinnige uitgaven moeten de huren vanzelfsprekend omhoog, er blijft anders geen cent over.

Woningbouwcorporaties zijn monopolisten en monopolisten maximaliseren hun winst. Ze zien geld als het doel, niet de goede volkshuisvesting. Het welbekende kapitalistische ‘rupsje nooit genoeg' gedrag. Als we in dit land betaalbare woningen willen realiseren moeten we als eerste woningbouwcorporaties grondig hervormen, door er bijvoorbeeld verenigingen van te maken. Zolang dit niet gebeurd zijn investeringen vanuit de overheid zinloos.

Er zijn nog vele reden te verzinnen waarom de jaarlijkse huurverhoging niet deugt. Zo hebben we het nog niet eens gehad over erg kleine appartementen, tijdelijke contracten, containerwoningen, de verkoop van sociale huurwoningen, enzovoorts. 

De politiek gaat er in ieder geval niet voor zorgen dat huren betaalbaar blijven, al praten ze er maar al te graag over. Dit blijkt wel uit de aankomende huurverhoging. Op lokaal niveau wordt er af en toe wel eens actie gevoerd tegen de huurverhoging, er is ‘digitaal verzet’ zoals huurverhoging2024.nl en de landelijke actiegroep Wij Weigeren de Huurverhoging, die voor velen totaal onbekend is. Het verbaast mij dat er maar weinig maatschappelijk verzet is tegen de aankomende huurverhoging, niemand komt op voor huurders en huurders komen ook niet massaal voor zichzelf op.

Net als ieder jaar lijkt de huurverhoging weer stilletjes te passeren. Het wordt tijd dat we massaal opstaan en zeggen: “tot hier en niet verder!”. Wat maakt sociale huur immers nog ‘sociaal’ als corporaties alleen maar onbetaalbare huizen verhuren?