Waarom lopen we vannacht 40 km door het donker?

Op 11 september om 12 uur middernacht, starten mensen in zes steden een tocht van 40 kilometer, de Nacht van de Vluchteling. In Rotterdam loopt het team van ‘Rotterdam verwelkomt vluchtelingen’ voor de vijfde keer mee. Een flinke uitdaging maar niks vergeleken met wat vluchtelingen meemaken. Bovendien kan iedereen na de nacht weer terug naar zijn of haar eigen huis. Waarom doen we dat dan toch? Omdat we ons schamen voor het inhumane vluchtelingenbeleid en geloven in de kracht van solidariteit.

Het aantal vluchtelingen in de wereld is in 10 jaar tijd verdubbeld tot een record van 82,4 miljoen mensen. Veruit de meeste vluchtelingen verblijven in de regio (86 procent). Het kleine percentage dat asiel in Europa vraagt, krijgt te maken met Fort Europa. Het afschrikbeleid aan de grenzen van Europa is heftiger dan ooit.

44.000 slachtoffers Op 20 juni (Wereldvluchtelingendag) werd een groot monument opgericht op het strand van Scheveningen met duizenden herdenkingstekens. Om de 44.000 mensen te herdenken die stierven aan de Europese grenzen tussen 1993 en 2020. Verdronken in de Middellandse Zee, de Evris of het Kanaal, of bevroren in de bergen van de Balkan en de Alpen. Zoveel duizenden mensen die niet de kans kregen verder te gaan met hun leven. Mensen die volgens onze mensenrechten- en vluchtelingenverdragen recht hebben asiel aan te vragen in Europa. Zij moeten hiervoor eerst wel een gevaarlijke tocht ondernemen. Veilige routes zoals via hervestiging, ontbreken veelal. De UNHCR roept de internationale gemeenschap al jaren vergeefs op tenminste 1 miljoen kwetsbare vluchtelingen per jaar op te nemen. Door de coronapandemie nam de solidariteit van rijke landen nog verder af. Afgelopen jaar zijn slechts 34.400 vluchtelingen gehervestigd in rijke landen, eenderde van het jaar ervoor en een historisch dieptepunt.

Menselijke drama’s ver weg Afgelopen weken werden we bestookt met beelden van de wanhoop in Afghanistan. 20 jaar bezetting door Amerikaanse en andere Navo-strijdkrachten leidde daar al tot 2,6 miljoen vluchtelingen en 4 miljoen ontheemden. Het rijke Westen dat medeverantwoordelijk is vanwege de mislukte oorlog, kijkt vol afschuw naar de overname door de Taliban maar vreest tegelijk dat een groot aantal vluchtelingen onze kant opkomt. Politici zijn bang om een vluchteling te veel toe te laten. Vanwege het spook van de aanzuigende werking.

Dus komen weer veel mensen terecht in de regio. In semi-permanente kampen zonder toekomstperspectief (gemiddeld 20 jaar) en vaak onder inhumane omstandigheden. Met gebrek aan alles wat hier zo vanzelfsprekend is. Gezonde voeding, onderwijs voor de kinderen, gezondheidszorg en medicijnen. Met een voortdurende gevoel van onveiligheid.

Omstandigheden waartegen in Nederland iedereen in opstand zou komen, maar daar vinden we het normaal. Omdat het ver weg is en we het dus niet zien? Of nog erger, omdat het bewust beleid is, zoals in kamp Moria op Lesbos waar ook veel Afghaanse vluchtelingen zitten. Betere opvang zou een verkeerde boodschap zijn en een nieuwe golf migranten veroorzaken. Menselijk leiden als afschrikmiddel dus.

Menselijke drama’s dichtbij Ook dichtbij horen we verhalen van pijn, bijvoorbeeld in de Pauluskerk. Een man, kindsoldaat geweest, gevlucht, hier een nieuw bestaan opgebouwd maar nog altijd op zoek naar hoe hij het leven hier volhoudt met zijn psychische wonden die steeds weer open gaan. Een vrouw die een maand ziek van liefdesverdriet was omdat haar partner terug moest naar hun land van herkomst en zij hier veilig maar verscheurd achter bleef. Veel verhalen over een plek willen hebben met een eigen sleutel waar je vrienden kan uitnodigen, waar je veilig bent, waar je een thuis en een leven kan opbouwen. Zo’n basale menselijke behoefte, waar zo veel mensen hier in Nederland en elders op de wereld dagelijks voor strijden of in moe gestreden zijn.

Een nacht van solidariteit Op 11 september doen we weer mee aan de Nacht van de Vluchteling. Al meer dan 300 mensen steunen ons voor een bedrag van ruim 11.500 euro, bijna het grootste sponsorbedrag van de nacht. Dat gaat naar noodhulp aan vluchtelingen wereldwijd. Maar natuurlijk is er meer nodig.

Daarom hebben we zes jaar geleden een platform opgericht om vluchtelingen welkom te heten en om op te komen voor mensenrechten, hier en overal. Dit jaar zijn we gestart met het project ‘samen hier’ waarbij Rotterdammers hervestigers begeleiden. Wij zijn er van overtuigd dat in Rotterdam voldoende draagvlak is om veel meer mensen op te vangen en te begeleiden.