Waarom leidende Republikeinen Trump niet als president willen

Iedereen met een minimum aan common sense begrijpt al jaren waarom Donald Trump een gevaar is. Een gevaar voor de toekomst van de Verenigde Staten als een democratische rechtstaat. Een gevaar voor de wereldorde zoals die sinds de Tweede Wereldoorlog, zij het niet perfect, met fundamentele rechtsregels werd opgebouwd onder Amerikaanse leiding; en daardoor ook een ernstig gevaar voor de toekomst van Europa als regio die zonder kwaadwillende buitenlandse beïnvloeding zijn eigen weg kan kiezen.

Helaas zijn er nog altijd die dit gevaar niet kunnen of willen zien, of niet begrijpen. Niet alleen in de Verenigde Staten, waar Trump onbegrijpelijk goed scoort in de peilingen. Maar om nog onbegrijpelijker redenen ook in Europa.

Allen die het gevaar niet zien of afdoen als overdreven zouden er goed aan doen eens te luisteren naar wat leidende leden van Trump's eigen partij, de Republikeinen, al jaren over hem te zeggen hebben. Allemaal rechtsgeorienteerde nationalistisch denkende Amerikanen met een diepe liefde voor hun land, onder wie nogal wat met lange ervaring in het militaire apparaat en nationale veiligheid; allen mensen die Trump van dichtbij hebben meegemaakt tijdens zijn presidentschap.

Enkele dagen geleden kwam John Kelly, de langst zittende stafchef van Trump in zijn Witte Huis tijd, met griezelige waarschuwingen. Daarvoor was hij minister van Binnenlandse Veiligheid onder Trump en had carrière gemaakt als generaal bij de mariniers.

Reden voor Kelly om de publiciteit te zoeken was Trump's recente uitspraak dat hij het leger zou inzetten tegen Amerikaanse burgers als dat nodig zou zijn. Tijdens zijn presidentschap had hij dat idee ook al eens geopperd. Kelly probeerde hem dan uit te leggen dat zoiets in Amerika niet kon en dat de president daartoe ook geen bevoegdheid heeft. Maar dat ging er bij de voormalige onroerendgoedmagnaat niet in.

Wat Kelly destijds het meest verontrustte is dat Trump geen enkel begrip had voor het feit dat een president gebonden was door wetten en de grondwet en dat ministers en ambtenaren trouw zweren aan de grondwet en niet een persoonlijke loyaliteit tegenover de president hebben. Hij wilde onbeperkt zijn gang kunnen gaan.

En voordat men nu gaat zeggen: ja, maar het gaat hier over Kelly, dat is maar één persoon: er is een indrukwekkende lijst van vergelijkbare Republikeinen die precies hetzelfde zeggen. Hier slechts een paar voorbeelden uit een zeer lange lijst:

Bill Barr, minister van Justitie onder Trump: “Hij zal altijd zijn eigen belangen en het bevredigen van zijn eigen ego boven al het andere stellen, inclusief de belangen van het land.”

Fiona Hill, Adviseur Rusland en Europa: “Hij was extreem kwetsbaar voor manipulatie.... hij (had) een heel kwetsbaar ego.., en was heel gevoelig voor vleierij, maar nam ook enorm aanstoot aan elke vorm van kritiek..”

Betsy Devos, Minister van Onderwijs: “Het was mij ook onduidelijk of de president daadwerkelijk in de mentale positie verkeerde om te blijven dienen als opperbevelhebber van het machtigste leger ter wereld. Zijn gedrag was steeds grilliger en zenuwslopender geworden.”

Andrew McCabe, waarnemend directeur FBI: “De FBI is altijd de vijand van criminelen geweest. Nu wordt de FBI aangevallen door de president van de Verenigde Staten...omdat hij de onafhankelijkheid, de eerlijkheid, de professionaliteit...en vooral de waarden van het bureau kwalijk neemt of vreest."

Mark Esper, Minister van Defensie: “...ik beschouw hem als een bedreiging voor de democratie, ...onze instellingen, onze politieke cultuur, al die dingen die Amerika groot maken....”

Dan Coats, directeur van de Nationale Inlichtingendienst: “Voor hem is een leugen geen leugen. Het is maar wat hij denkt. Hij kent het verschil niet tussen de waarheid en een leugen.”

John Bolton, Nationale Veiligheidsadvisueur: “Op geen terrein ...zijn de Trump-aberraties zo verwoestend geweest als bij de nationale veiligheid. Zijn korte aandachtsspan...maakt een samenhangend buitenlands beleid bijna onmogelijk.”

James Comey, Directeur FBI: “Ik kreeg flashbacks naar mijn eerdere carrière als aanklager tegen de maffia: ….de baas met volledige controle...Het liegen over alle dingen, groot en klein, in dienst van een loyaliteitscode die de organisatie boven moraliteit plaatst en boven de waarheid."

Dick Cheney, vice-president onder George W. Bush: “In de ...geschiedenis van ons land is er nooit iemand geweest die een grotere bedreiging vormt voor onze republiek dan Donald Trump.”

Mike Pence, vice-president onder Trump: “Niemand die zichzelf boven de grondwet stelt mag ooit president van de Verenigde Staten zijn.”

Kelly gaat zelfs zo ver Trump een fascist te noemen. Volgens hem voldoet hij aan alle onderdelen van de woordenboekdefinitie van het woord: “een extreemrechtse autoritaire, ultranationalistische politieke ideologie en beweging die wordt gekenmerkt door een dictatoriale leider, gecentraliseerde autocratie, militarisme, gewelddadige onderdrukking van de oppositie.....”.

In de laatste peilingen voor de verkiezingen van 5 november doet Trump het nog steeds griezelig goed. In ben er niet gerust op dat de Amerikaanse kiezers Kamala Harris het Witte Huis in zullen stemmen. Indien die vrees bewaarheid wordt, en indien er een God bestaat, moge hij, of zij!, de Verenigde Staten en Europa dan behoeden!