Waarom een coronapas best links kan zijn

Je kunt er niet meer omheen als je je op sociale media begeeft, de vraag hoe wenselijk een coronapas is. Het meest in het oog springen de mensen die beweren dat er bij de coronapas sprake zou zijn van discriminatie. Rutger van Eijken wees eerder op deze site op fouten in hun denken. Hij schreef dat mensen zelf kunnen kiezen of ze zich laten vaccineren of testen. Wie dat wil kan dus wel overal naar binnen, daarmee geldt nog altijd gelijke monniken, gelijke kappen. Volgens Van Eijken is daarom vooral sprake van misplaatst slachtofferschap vanuit de tegenstanders van de coronapas, niet discriminatie.

Van Josette Daemen kreeg hij tegengeworpen dat zijn manier van denken symbool staat voor het neoliberale denken: mensen onder het mom van persoonlijke verantwoordelijkheid uitsluiten is neoliberaal en dus onwenselijk.

Beide Joop-auteurs en collega-filosofen geven wat mij betreft een te eenzijdige kijk op de zaak. Beide leggen te veel nadruk op de tegenstanders van de coronapas. Ze missen in hun analyses daardoor de complexe belangenafweging die bij de coronapas komt kijken. Als we daarop focussen kunnen we zien waarom de coronapas best links kan zijn.

Filosofen zouden er goed aan doen om bij een maatschappelijk vraagstuk zoals de coronapas verschillende belangen te benoemen en af te wegen. Dat is een complexe zaak. Van Eijken en Daemen blijven vooral steken bij één belang: het belang van vrijheid van de tegenstanders van de coronapas. Deze mensen willen niet uitgesloten worden en de vraag die de auteurs proberen te beantwoorden is in hoeverre dat terecht is. Daarbij komen ze tot hele andere conclusies. Van Eijken vindt deze mensen aanstellers omdat een coronapas weinig moeite kost, waar Daemen juist vindt dat er voor hen opgekomen moet worden, omdat ze anders achtergesteld raken.

Ik denk op mijn beurt dat hier iets mist. Een bredere belangenafweging toont meer zorg voor anderen.

De zorg voor anderen We moeten de verschillende belangen van anderen in onze analyses meenemen. Ik wil namelijk graag leven in een land waar we ons niet stuk staren op één (eigen)belang, maar waar we rekening houden met elkaar. Daemen benadrukt wat dat betreft terecht dat het verhaal van Van Eijken erg individualistisch is. We moeten omkijken naar hen die niet mee willen doen aan een coronapas, ook al hebben die mensen daar vaak slecht onderbouwde redenen voor. Dit begint bij het erkennen dat het vervelend is als je ergens niet naar binnen kunt, niet bij het beschuldigen van die groep. Anders maak je het alleen maar erger voor die mensen en jaag je die groep de armen van oplichters als Van Haga en Baudet in.

Zorg hebben voor anderen houdt echter ook in dat je oog hebt voor hen die gevaar lopen als de ongevaccineerden hun zin krijgen en zich overal vrij kunnen bewegen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de mensen met een auto-immuunziekte. Zij willen het risico op sterven zo klein mogelijk houden. En dat kan. Als zij zelf gevaccineerd zijn en anderen ook, is de kans minimaal dat ze ziek worden. Ik denk ook aan al die ongevaccineerden zelf. Een flink deel van hen kan nog altijd ernstig tot dodelijk ziek worden als ze zouden mogen doen wat ze willen – tussen de 16.000 tot 22.000 mensen schat het RIVM. Verder denk ik aan de belangen van mensen in de directe omgeving van die ongevaccineerden. Zij willen natuurlijk niet dat hun dierbaren ziek worden, de scholen sluiten of de zorg overspoeld wordt met zieken. Als je echt zorg toont voor anderen houdt je ook rekening met deze belangen.

Wie dit ziet, ziet dat de coronapas een door en door politieke keuze is waarbij allerlei belangen en dus ethische dilemma’s meespelen. Dit maakt duidelijk dat er eigenlijk geen simpele oplossing bestaat voor vraagstukken rondom corona, hoe graag ‘wappie’-roepers en corona-ontkenners dat ons ook zouden willen doen geloven. Kijkt u maar: Wie de kant van de tegenstanders van de coronapas kiest, sluit de belangen uit van hen die gevaar lopen of ervaren. En wie juist de belangen kiest van hen die gevaar lopen of ervaren, sluit de tegenstanders van de pas uit. Juist filosofen zouden dit soort verschillende belangen moeten benoemen en niet bang moeten zijn een lastige afweging tussen deze belangen te maken.

Mijn afweging: een linkse coronapas  Zorgen voor anderen vind ik links. Je houdt dan namelijk rekening met hen die het minder goed hebben in de samenleving. Onder hen bevinden zich de mensen waarbij ernstig lijden voorkomen kan worden door de coronapas. Wie daar de vrijheid om te doen wat ze willen van de tegenstanders van de coronapas tegenover stelt en zwaarder vindt wegen, heeft geen sociaal mensbeeld. Het leven, gezondheid en daarmee vrijheid van anderen wordt in die afweging niet (genoeg) meegenomen. Terwijl het (gezonde) leven van mensen toch belangrijker is dan de mogelijkheid om bijvoorbeeld een drankje drinken in een horecagelegenheid – wie niet meedoet aan de coronapas is wel welkom in de supermarkt, op een terras en kan dus in de essentiële behoeften voorzien. Niet dat vermaak er niet toe doet, maar dat eerste weegt toch zwaarder, omdat je dan meer leed voorkomt en dus meer zorg voor anderen toont.

Dat bij de coronapas een afweging gemaakt wordt tussen verschillende belangen mag meer benadrukt worden. Wie alleen focust op het belang van de tegenstanders, zoals Van Eijken en Daemen, mist dat andere belangen zwaarder wegen. De coronapas is zo bezien niet de individualistische keuze, die Daemen Van Eijken verwijt. Hiermee vervalt ook Daemens tegenwerping dat de coronapas neoliberaal zou zijn. Het is juist een linkse maatregel.