Waarom biedt Nederland nog onderdak aan Amerikaanse massavernietigingswapens?

Vandaag, 22 januari 2021, is een historische dag. Het VN-verdrag inzake het verbod op kernwapens treedt officieel in werking. Hiermee zijn definitief alle soorten massavernietigingswapens verboden: biologische wapens werden verboden in 1975, chemische wapens in 1997 en nu eindelijk kernwapens in 2021. De viering van deze gebeurtenis zal in Nederland echter bescheiden zijn, want ons land heeft het verdrag niet ondertekend.

Sterker nog, in Nederland zijn nog steeds kernwapens aanwezig. Het is inmiddels allang geen geheim meer dat in Volkel ongeveer twintig Amerikaanse B-61-11 bommen liggen opgeslagen. Minister Bijleveld gaf dit met een hoofdknikje toe tijdens een televisie-interview. Het werd recent nog eens met documenten bevestigd in de Volkskrant door onderzoekers en journalisten. Ook oefent de NAVO steeds openlijker op het vliegen met deze wapens. Zo werd er afgelopen oktober onder veel media-aandacht nog getraind met vijftig vliegtuigen. Er is ook al een nieuwe oefening in Volkel gepland voor september 2021.

Bij deze oefeningen wordt steeds benadrukt dat het doel is om nucleaire afschrikking door de NAVO geloofwaardig te houden. Het is echter twijfelachtig dat het zorgt voor meer veiligheid als vriend en vijand nu weten waar kernwapens liggen. Toch wordt met soortgelijke argumenten ook gepleit voor modernisering van Europese kernwapens. In Nederland zouden de weergaloos dure F-35 vliegtuigen als opvolger van de F-16 vanaf 2024 een nieuw kernwapen moeten kunnen afvuren: de B-61-12. Deze update van de B-61-11 is beter bestuurbaar en zou daardoor preciezer zijn. Dat klinkt misschien enigszins geruststellend, maar het betekent juist dat de drempel om een kernwapen in te zetten wordt verlaagd.

Je zou er niet aan moet denken dat een bom met tot wel dertig keer de kracht van de bom op Hiroshima zou afgaan. Tijdens dat bombardement in 1945 vielen alleen al door de explosie 78.000 doden, waarvan het aantal nog verdriedubbelde door de gevolgen van radioactieve straling. Bij meerdere en grotere explosies zijn ook verder strekkende effecten te verwachten op ecosystemen en daarmee onze voorziening van schoon voedsel en drinkwater. Zelfs als kernwapens niet worden ingezet, dan leert een decennialange geschiedenis van bijna-ongelukken en haast fatale inschattingsfouten ons dat kernwapens ook zonder opzet gevaarlijk zijn.

De enige oplossing voor deze risico’s is een kernwapenvrije wereld – een ambitie die overigens ook in het laatste regeerakkoord stond. Het VN-verdrag is een monumentale stap naar wereldwijde kernontwapening. Na pittige onderhandelingen in 2017, waar Nederland als enige NAVO-land aan meedeed, stemde een ruime meerderheid van 130 landen in met het voorstel. Inmiddels hebben ten minste vijftig landen het verdrag ook geratificeerd, waardoor het ontwikkelen, testen, bezitten, stationeren, dreigen te gebruiken en gebruiken van kernwapens volledig en voor altijd verboden zal zijn. Eerdere wapenverdragen hebben laten zien dat zij ook het beleid van landen positief beïnvloedden als die landen niet hadden ondertekend.

Het is dus belangrijk dat Nederland dit verdrag tekent. Nederland is volstrekt ongeloofwaardig als de regering wel een kernwapenvrije wereld ambieert, maar daar niet naar handelt. Het is ongehoord dat met de F-35 zelfs plannen worden gemaakt om deel te nemen aan een Europese kernwapenrace. Dat moet stoppen en de Amerikaanse kernwapens moeten worden vernietigd. Het liefst regelen we dit allemaal morgen, maar anders zal dit ten minste moeten worden vastgelegd bij een nieuwe kabinetsformatie. Dat is de enige weg naar een veilige, kernwapenvrije wereld.