De waarheid over Dokkum moest in het midden liggen

Maandag verklaarde burgemeester Waanders dat alleen de tegenstanders van Zwarte Piet, georganiseerd in de stichting Nederland Wordt Beter, hadden aangegeven bij de intocht van Sinterklaas in Dokkum te willen demonstreren. De voorstanders hebben “geen demonstratie of andere vorm van betoging aangemeld”, maar hebben de tegenstanders klemgereden op de A7 om de doortocht naar Dokkum te verhinderen. Toen de bussen met tegenstanders verder reden, kreeg de politie aanwijzingen dat er nieuwe, wilde blokkades dreigden. Bovendien kreeg ze “berichten dat zich in de binnenstad van Dokkum al reeds mensen bevonden die de confrontatie zouden zoeken met de mensen van ‘Stichting Nederland wordt beter’. Hierbij werd ook melding gemaakt van mensen die onderweg zouden zijn met zwaar vuurwerk.”

Het is duidelijk dat de laatste zin betrekking heeft op de genoemde berichten over herrieschoppende pro-Pieters. De politie rekende de mensen met zwaar vuurwerk dus ook tot de voorstanders van zwarte Piet. Het rare is dat veel journalisten van de mainstream media deze verklaring heel, heel slecht hebben gelezen. “Of de voorstanders van Zwarte Piet of juist activisten van Kick Out Swarte Pyt of Swarte Pyt ken net zwaar vuurwerk bij zich hadden, zegt Waanders niet,” stond maandagavond op de NOS -site. De afdeling Nieuwsuur maakte het nog bonter door alleen te reppen van “berichten over demonstranten die op weg waren met zwaar vuurwerk”.

Als dat zo was, zou dat op de tegenstanders moeten slaan, aangezien de voorstanders geen enkele intentie hadden om te demonstreren. Volgens het AD werd in de verklaring “niet vermeld of het voorstanders of tegenstanders van Zwarte Piet waren die vuurwerk meenamen”. De Telegraaf beweerde hetzelfde en het Leidsch Dagblad, de Gooi en Eemlander, het Noordhollands Dagblad en het Haarlems Dagblad schreven het op dinsdagochtend. Ook volgens het NRC zei de burgemeester niet “of het demonstranten waren die tegen Zwarte Piet kwamen betogen of de mensen die hen op de snelweg tegenhielden.”

Wel goed gelezen hadden journalisten van De Volkskrant , de Leeuwarder Courant , Nu.nl, RTL-Nieuws en Omrop Fryslan. De Telegraaf corrigeerde zichzelf op dinsdag en schreef dat volgens de burgemeester “de Friezen van plan waren desnoods met vuurwerk naar Dokkum te trekken om het protest van anti-Zwarte Pietdemonstranten tegen te houden.”

Puur toeval dat zoveel verslaggevers de plank zo faliekant missloegen? Nee, want er is ook nog iets anders weggevallen in hun berichten: het scherpe onderscheid dat de burgemeester maakt tussen het gedrag van voor- en tegenstanders. Volgens Waanders hadden de tegenstanders “gebruik gemaakt van hun grondrecht om te komen demonstreren en er zijn op voorhand goede afspraken gemaakt. Aan voorstanders van zwarte piet was binnen dezelfde afspraken volop ruimte om hun standpunten kenbaar te komen maken, daar hebben ze geen gebruik van gemaakt.” Ze vindt het “jammer wat er gebeurd is”, maar laat er geen enkele twijfel over bestaan wie er dit weekend “de bereidheid toonden om de dialoog aan te gaan” en wie er “harde confrontaties zochten”. De genoemde media beperken zich daarentegen tot vage opmerkingen over “vrees voor botsingen” en “vrees voor ernstige wanordelijkheden”.

Verantwoordelijkheid pro-Pieters voor zwaar vuurwerk weggemoffeld, verschil in gedrag en dialoogbereidheid tussen beide groepen weggelaten: als het om zo’n sociaal en politiek beladen thema gaat, lijken veel verslaggevers een misschien onbewuste, maar in elk geval bijna onbedwingbare neiging te hebben om naar false balance te zoeken. De waarheid moet bij voorbaat in het midden liggen, opvallende verschillen tussen pro- en anti-Pieters moet je vooral niet gaan benadrukken of zelfs maar benoemen. Ook als dat betekent dat je de verklaring die je bron is compleet verkeerd leest. Dat je feiten verdraait en weglaat wat niet in het ‘waar er twee vechten hebben er twee schuld’-frame past.