Waar stemmen we eigenlijk voor op 20 maart?

Bij de aftrap van de SP-verkiezingscampagne wond Lilian Marijnissen er geen doekjes om: 20 maart wordt een “referendum over Rutte”. De SP campagne zet zich dus openlijk in om van deze provinciale verkiezingen, landelijke verkiezingen te maken. En Marijnissen, of de SP, is niet bepaald de enige die de betekenis van de Provinciale Staten-verkiezingen uit het oog dreigt te verliezen.

Inderdaad, Provinciale Staten, daar gaan we voor kiezen. Maar je moet van goede huize komen om dat niet over het hoofd te zien, althans als we de berichten mogen geloven die ons in deze verkiezingscampagne bereiken.

Het eerste landelijke televisiedebat in deze campagne vond plaats in het programma WNL Op Zondag. Hier zaten zes lijsttrekkers voor de Eerste Kamer die met elkaar spraken over actuele landelijke onderwerpen. Over provinciale politiek ging het geheel niet. RTL4 zendt ook een verkiezingsdebat uit, met landelijke partijleiders als Klaas Dijkhoff (VVD) en Rob Jetten (D66) en ook hier lijkt het vooral over de Eerste Kamer te gaan. De NOS dan. Die houdt traditioneel een televisiedebat op de avond voor de verkiezing. Ook hier zullen de lijsttrekkers voor de Eerste Kamer aan deelnemen.

Waar staat de provincie? De verkiezingen voor de Provinciale Staten zijn altijd al weinig populair geweest. Het zijn de minst sexy verkiezingen, wellicht op die van het Europees parlement na. Mede dankzij de Brexit en de discussie over het functioneren van de EU zal deze verkiezing echter weer helemaal in de belangstelling staan. Helaas geldt dat niet voor het provinciaal bestuur. Helemaal vreemd is dat natuurlijk niet. De landelijke politiek beslist over de grote morele en ethische zaken in ons landsbestuur. De gemeentelijke politiek beslist over zaken die direct om ons heen gebeuren. En wat beslist de provincie? De meeste mensen zijn daar maar weinig mee bezig. Ondergetekende incluis.

En dat terwijl de provincie beslist over onderwerpen die juist nu zo in het nieuws staan als klimaat, natuur, verkeer, ruimtelijke ordening en openbaar vervoer.

Eerste Kamer Laten we eerlijk zijn, het is wel begrijpelijk dat de Eerste Kamer nu veel aandacht krijgt. De Provinciale Staten kiezen immers de Eerste Kamerleden en het kabinet-Rutte dreigt z’n meerderheid in de senaat te verliezen. Deze verkiezingen zouden dus behoorlijk van invloed kunnen zijn op de actuele landelijke politiek. De vraag is: rechtvaardigt dit de onevenredige aandacht voor het landelijk aspect van deze verkiezing? Allereerst is het goed om eens te kijken naar de functie en het werk van de Eerste Kamer. De senaat controleert de aangenomen wetten van het parlement op uitvoerbaarheid, juridische haken-en-ogen en eventuele conflicten met internationale verdragen. De senaat is dus in de kern meer een technocratisch dan een politiek orgaan. Dat is ook de reden dat we de senatoren niet direct kiezen. Om de senatoren toch een afspiegeling te laten zijn van ons politieke landschap worden ze indirect gekozen, door de leden van de provinciale parlementen.

Los van het feit dat je kunt discussiëren over de werking van de Eerste Kamer of de functie van het hebben van een senaat an sich, ondermijnen we het huidige systeem door de Eerste Kamer zo politiek te maken. Het feit dat alle partijen een ‘lijsttrekker’ hebben voor de Eerste Kamer geeft aan dat iedereen hier blijkbaar in mee gaat. FvD-lijsttrekker Henk Otten had het in het WNL-debat zelf over een lijstduwer! Zoveel aandacht voor kieslijsten waar wij als gewone burgers niet op kunnen stemmen. Het moet niet gekker worden.

De papieren poster Overal in het land zijn weer de grote borden verschenen met de verkiezingsposters van de verschillende partijen. Voor de aardigheid heb ik het bord bij mij in de buurt (Haarlem, Noord-Holland) eens bekeken met de vraag: Gaat deze poster over provinciale politiek? Het is immers interessant om te zien hoe de partijen mij als burger en potentiële kiezer benaderen. En weinig is zo kernachtig als een poster, althans, zo zou het moeten zijn. Een korte analyse:

Er doen 15 partijen mee. 3 Partijen hebben, hoe saai, enkel de partijnaam of logo op de poster staan. (CDA, GL, DENK) 7 Partijen voeren naast hun logo een algemene, landelijke, verkiezingsleus. (VVD, D66, PvdA, SP, PvdD, CO, CU) 2 Partijen maken het heel bont, zij tonen hun lijsttrekker voor de Tweede Kamer! (PVV, FvD)

Slechts 1 partij toont op hun poster hun provinciale lijsttrekker en heeft een leus die gaat over een provinciaal onderwerp (openbaar vervoer) en dat is de gecombineerde 50+/Partij van de Ouderen.

Het nut van de provincie Net als bij de Eerste Kamer is ook de nut en noodzaak van de provinciale bestuurslaag vaker ter discussie gesteld. Het samenvoegen van sommige provincies of het omvormen naar regio’s is zeker een interessant gedachte-experiment. Maar zolang we de provincies nog hebben moeten we die serieus nemen. Als burger en kiezer zou ik dan ook graag goed over de Provinciale Verkiezingen geïnformeerd willen worden. Het argument dat een bestuurder uit bijvoorbeeld Gelderland niet interessant is voor de rest van Nederland gaat natuurlijk niet op. Als bewoner van Noord-Holland wil ik graag horen of Friesland problemen heeft met windmolenparken in de polders, of hoe men in Brabant met onrendabele buslijnen omgaat. Simpelweg omdat dat in Noord-Holland natuurlijk ook aan de hand is.

Ja, er is wat aan de hand. De energietransitie en de daarbij behorende omgang met ons milieu, met ons landschap en de noodzakelijke verbetering van het openbaar vervoer, die zo cruciaal zijn voor ons in de komende jaren, zijn bij uitstek onderdelen van provinciaal beleid.

Dat we daar zo weinig aandacht voor hebben hoeven we ‘de media’ niet aan te rekenen, de communicatie-afdelingen van de partijen evenmin. We zijn het zelf. Blijkbaar willen wij dit. De waan van de dag (Komt het kabinet-Rutte ten val?) is belangrijker voor ons dan een serieus gesprek over beleid en bestuur. Dat is helaas niet nieuw, maar de hardwerkende provinciebestuurders komen er nu wel heel bekaaid van af. En dan zwijg ik nog maar over de Waterschappen.

PS Ik ga de verkiezing volgen via RTV Noord-Holland