Waar op te letten tijdens het debat over de Algemene Politieke Beschouwingen

Deze week zijn de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) en net als ieder jaar sinds 2008 zit ik op de publieke tribune als liefhebber van het politieke debat en om commentaar en analyses te geven voor verschillende media. Wat maakt de APB zo’n fascinerend debat om naar te kijken en waarom wordt dit jaar zo bijzonder?

De APB zijn fascinerend omdat het een lang debat is (2 volle dagen) waarin ieder denkbaar politiek onderwerp aan bod kan komen. Het kan letterlijk alle kanten op gaan. Welke partij(en) lukt het om regie te voeren over welke onderwerpen centraal komen te staan. Het is ook een extreem moeilijk debat om te voeren. Je moet je voorbereiden op het kunnen beantwoorden van kritische vragen over ieder onderwerp.

Tijdens de eerste dag gaan de fractievoorzitters van de 15 Tweede Kamerfracties met elkaar in debat. Het is interessant om te zien wie met wie de confrontatie opzoekt en waarom. En om te kijken welke partijen proberen daadwerkelijk iets te veranderen aan de begroting en welke partijen vooral bezig zijn om zichzelf zo nadrukkelijk mogelijk te profileren met stevige taal. Op dag twee is het aan de minister-president om van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat alle vragen en kritiek van de 15 fracties te pareren. Ook dat kan over ieder onderwerp gaan. Lukt het hem om met gezag overeind te blijven?

Er zijn veel redenen waarom het debat over de APB dit jaar extra interessant wordt om naar te kijken. Ik noem er drie:

1.      Voor het eerst in 14 jaar staat er een nieuwe premier. En dat is iemand die in zijn hele carrière pas één keer een politiek debat gevoerd heeft. Dat was het debat over de Regeringsverklaring vlak voor de zomer. Dat is echt uniek. Normaalgesproken heeft een premier jarenlang debatervaring opgedaan als Kamerlid en/of als minister. En debatteren is een vak dat je moet leren. Hoe zal het Dick Schoof af gaan?

2.      Hoe gaan de coalitiepartijen (PVV, VVD, NSC, BBB) zich opstellen ten opzichte van de premier? Het idee achter dit extraparlementaire kabinet is dat de coalitiepartijen op grotere afstand staan van het kabinet dan normaal. Maar wat betekent dat? Normaal houden coalitiepartijen zich redelijk gedeisd en vallen ze elkaar niet aan. Gebeurt dat deze week ook of gaan de vier regeringspartijen ook vol op het orgel richting elkaar en het kabinet?

3.      Het debat over de Regeringsverklaring werd door vriend en vijand gezien als een blamage. Dick Schoof kreeg tijdens het introductiedebat van zijn kabinet vanuit zowel de coalitie als de oppositie ongehoord de volle laag. Het tekent de persoonlijke verhoudingen en de cultuur in Den Haag anno 2024. Gaat het onze volksvertegenwoordigers lukken om zich tijdens de APB te revancheren en een debat te voeren over daar waar het over zou moeten gaan: de inhoud?

Ik hoop het van harte en kijk uit naar een debat waarin politici elkaar stevig bevragen, met interesse naar elkaar luisteren met als doel meerderheden te creëren voor beleid waar men daadwerkelijk in gelooft.