Waar is het licht? Dit jaar lijkt de duisternis te overheersen

Vandaag is het Divali, beter bekend als het Hindoeïstische festival van het licht. Divali symboliseert hoe het licht het wint van de duisternis, hoe het goede het kwade verslaat en hoe kennis meer brengt dan onwetendheid. Divali wordt gevierd door meerdere etnische en religieuze groepen in India, en door de Indiase diaspora verspreid over de wereld. Ook bij ons thuis vieren wij Divali.

Maar dit jaar voelt het anders dan andere jaren. Dit jaar lijkt de duisternis te overheersen, alsof een dichte mist ons omringt en we elkaar, en het licht, niet meer kunnen zien. De wereld is aan het verharden en crisis na crisis overspoelt ons. Het politieke klimaat verhardt, een steeds guurdere conservatieve wind blaast ons bijna omver, en as we speak is er een genocide gaande. En ik blijf me maar afvragen, waar is dan dat licht?

Ik probeer te verenigen wat ik zie gebeuren in de wereld met de diepe symboliek van Divali en het licht. Maar als ik dat doe, blijven er vragen in mijn hoofd spoken. Wie bepaalt wat goed is en wat kwaad is? Wie bepaalt waar het licht schijnt en wie in de duisternis moet leven? Wie bepaalt welke kennis wordt gedeeld en welke mensen in onwetendheid moeten leven?

Voor mij is Divali altijd heel persoonlijk geweest. Ik ben niet religieus opgevoed dus Divali was altijd een meer culturele feestdag voor mij. Sinds ik me kan heugen ging ik bijna elk jaar traditiegetrouw naar mijn adji (oma), toen ze nog leefde, samen met de hele familie. Het was een moment van samen zijn. Bij zonsondergang zei mijn adji een hindoeïstisch gebed waarin ze de godin Lakshmi vroeg om licht in de duisternis. Na het gebed staken we diya’s aan – olielampen gemaakt van klei met een katoenen lont. Daarna gingen we aan tafel, en genoten van de verschillende gerechten die mijn oma had gemaakt.

Ik herinner me dat we die dag altijd vegetarisch aten. Of eerder, vegan light. Want zuivel mocht wel, maar eieren niet. Mijn adji leerde me dat alles wat ooit geleefd had of ooit de potentie had om te leven, niet gegeten mocht worden op deze dag vanwege het ahimsa principe: het principe om andere levende wezens geen leed toe te brengen. Met andere woorden, een principe van geweldloosheid.

Misschien dat is wel wat ik mis in deze donkere tijden. Het licht van geweldloosheid, de ahimsa en het gebod om andere levens geen leed toe te brengen. Als we diep in onszelf graven en op zoek gaan naar onze menselijkheid, dan zijn die antwoorden te vinden. Wanneer de mensheid weer oog in oog kan staan met haar menselijkheid en dit prioriteert boven macht en verovering, zal ze het licht weer makkelijker kunnen vinden. Het geweldloosheidsprincipe is er één die we mogen omarmen, hoe groot die open deur ook mag zijn. Want de praktijk leert dat hoe vanzelfsprekend dat principe is voor sommigen van ons, dat zeker niet het geval is voor ieder van ons. Haat voor onze medemens probeert zege te vieren. Hoe we omgaan met een mensenleven is hevig aan verandering toe. Laten we daarbij stilstaan en ons leven daarop inrichten.

Subh divali, en moge we het licht in onszelf vinden.